राष्ट्र बैंकको वर्गिकरणमा बैंकहरु असन्तुष्ट

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं पुस १४
केन्द्रीय बैंकले क्षेत्रगत कर्जा सीमा पुँजी कोषको आधारमा नभइ कुल लगानीको आधारमा तोकेपछि वाणिज्य बैंकहरु असन्तुष्ट भएका छन् । उनीहरुले अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यास र ऐनमा पनि बैंकहरुको क्षेत्रगत कर्जाको सीमा पुँजी कोषको आधारमा तोकिने व्यवस्था भएको भन्दै उनीहरुले असन्तुष्ट भएका हुन् ।
राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तीय कम्पनीहरुलाई हालै परिपत्र गर्दै कुल लगानीको २५ प्रतिशतभन्दा वढी घरजग्गामा कर्जा प्रवाह नगर्न निर्देशन दिएको थियो । राष्ट्र बैंकको निर्देशन कुल लगानीको आधारमा नभइ पुँजी कोषको आधारमा हुनु पर्ने भन्दै बैंकहरुले असन्तुष्टी व्यक्त गरेका हुन् । निर्देशन दिनुअघि राष्ट्र बैंकसँग भएको छलफलमा बैंकहरुको छाता संगठन बैंकस्र संघले समय दिएर घरजग्गा कर्जामा सीमा निर्धारण गर्न आग्रह गरेको थियो ।
राष्ट्र बैंकको क्षेत्रगत कर्जा सम्वन्धि व्यवस्थामा पुँजी कोषको आधारमा सीमा निर्धारण गर्नु पर्ने उल्लेख छ ।
बैंकको कुल कर्जामा सीमा निर्धारण गर्नुभन्दा पुँजी कोषको आधारमा सीमा निर्धारण गर्नु व्यवहारिक हुन्छु-डिसिबिएल बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुधिर खत्रीले भने -पुँजीलाई आधार मानेर क्षेत्रगत कर्जाको सीमा निर्धारण गर्नु पर्छ नकी कुल लगानीलाई ।
पुँजी कोष बैंकको जगेडा कोष र चुक्ता पुँजीको योग हो ।
ऐन अनुसार पुँजी कोष वरावर क्षेत्रगत कर्जा प्रवाह बैंक व्यवस्थापन आफैले गर्न सक्छ । सोभन्दा माथि कर्जा प्रवाह गर्न बैंकको साचालक समितिबाट अनुमोदन गराएको हुनु पर्छ । पुँजी कोष वरावरको कर्जा प्रवाहलाई कम जोखिम मानिन्छ । पुँजी कोषभन्दा केही वढी भए त्यसलाई जोखिम र दुई गुणाभन्दा वढी कर्जा प्रवाह भए वढी जोखिमयुक्त मानिन्छ ।
प्छिल्लो अवधिमा १३ वाणिज्य बैंकले पुँजी कोषको दुई गुणा वढी घरजग्गामा लगानी गरेका छन् । पुँजी कोषको दुई गुणाभन्दा वढी लगानी लक्ष्मी (३.८३) सिटिजन्स (३.३९)ं बैंक अफ एसिया नेपाल (३.३८) प्राइम ३.२१ र सनराइज २.९१ ले गरेका छन् । यस्तै एभरेष्ट २.५३ ग्लोवल २.४८ माछापुच्छे्र २.४५ एसबिआइ २.४० नेपाल इन्डष्ट्रियल एण्ड कमसर्ियल २.३८ किष्ट २.०६ सिद्धार्थ २.०४र कुमारी बैंक (२) को पनि घरजग्गामा लगानी दुई गुणा वढी छ ।
एक गुणाभन्दा वढी र दुई गुणाभन्दा कम लगानी लुम्विनी १.९८ नेपाल इन्भेष्टमेन्ट १.९५ डिसिबिएल १.६१ नविल १.२६ स्टान्डर्ड चार्टर्ड १.१७ र बैंक अफ काठमाडौं १.०५ को रहेको छ । पुँजी कोषभन्दा कम लगानी एनएमबी नेपाल बंगलादेश हिमालयन कृषि विकास नेपाल क्रेडिट एण्ड कमस्र नेपाल बैंक र राष्ट्रि वाणिज्य बैंकको छ ।
साचालनमा रहेका २६ वटै वाणिज्य बैंकले पुँजी कोषको औषद १ दशमलव ७४ गुणा लगानी घरजग्गामा रहेको छ । एक गुणाभन्दा वढीलाई जोखिमपूर्ण ऋण मानिन्छ ।
क्षेत्रगत कर्जा प्राथमिक पुँजीको वढी भएमा बैंकहरुले जोखिम कम वहन गर्न पुँजी वढाउनु पर्छ ।
पुँजी कोष क्षेत्रगत कर्जा प्रवाहभन्दा कम भएमा बैंकले पुँजी वृद्धि गर्नु पर्छ-खत्रीले भने -नभए कर्जा घटाउनु पर्छ ।
उनले आफ्नो बैंकको घरजग्गा कर्जा जोखियुक्त नभएको बताए । डिसिबिएलले पुँजी कोषको दुई गुणाभन्दा कम लगानी घरजग्गामा गरेको छ ।