बैंकलाई पुँजी नबढाइ लगानी गर्न अप्ठेरो

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं, पुस ११
अधिकांस वाणिज्य बैंकहरुले चाँडै पुँजी नबढाए थप लगानी विस्तार गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन्। सञ्चालनमा रहेका ३२ वाणिज्य बैंकमध्ये दुई दर्जन संस्थाले लगानी विस्तारका लागि पुँजी वढाउनु पर्ने अवस्था छ।
बैंकहरुले लगानी वढाए पुँजी कोष अनुपात घटेर तोकिएको सीमाभन्दा कममा आउने अवस्था आइसकेकाले पुँजी वढाउनु पर्ने भएको हो। बैंकले कसैलाई १ सय रुपैयाँ कर्जा दिनु परे ९० रुपैयाँ निक्षेपकर्ताको पैसा चलाए पनि १० रुपैयाँ सेयरधनीले हाल्नु पर्ने हुन्छ।  यो आधारमा बैंकले थप लगानी गर्न सक्ने अवस्था छ। अहिले अधिकांस बैंकको पुँजी २ अर्ब रुपैयाँ छ। पुँजी पर्याप्तता अनुपातकका कारणले बैंकहरुले थप लगानी गर्न निक्षेप  वढाएर मात्र पुग्दैन।
'पुँजी कोषका कारण ऋण दिने क्षमता घट्न थालिसकेको छ,' ग्रान्ड बैंक नेपालका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुधिर खत्रीले बुधबार नागरिकसँग भने, 'यसका लागि कि पुँजी वृद्धि गर्नु पर्ने अवस्था छ वा वलियो पुँजी भएको संस्थासँग गाभिनु पर्ने बेला भएको छ।'
असोजसम्मको वित्तीय विवरण अनुसार पाँच वाणिज्य बैंकको पुँजी पर्याप्तता अनुपात ११ प्रतिशतभन्दा मुनी छ। थप लगानी विस्तारका लागि उनीहरुले तत्काल पुँजी वढाउनु पर्ने हुन्छ। राष्ट्र बैंकको व्यवस्था अनुसार पुँजी कोष अनुपात कम्तिमा १० प्रतिशत हुन आवश्यक छ। नगद लाभांस वितरणका लागि ११ प्रतिशतको अनुपात कायम हुनु पर्छ।
केही बैंकहरुले राम्रो नाफा गरेपनि पुँजी कोषका कारण नाफा वाँड्न नसक्ने भएपछि ऋणपत्र जारी गरेका छन्। तत्काल पुँजी वृद्धि गर्ने वातावरण नभएकाले पुँजीका रुपमा गणना गर्न मिल्ने भएकाले ऋणपत्र जारी गर्न थालेका हुन्। थप लगानी गर्न एभरेष्ट, नेपाल इन्भेष्टमेन्टलगायतका बैंकले ऋणपत्र जारी गर्ने भएका छन्।
अहिलेको अनुपात अनुसार, सिद्धार्थ, एभरेस्ट, नेपाल बंगलादेश बैंक, नेपाल इन्भेस्टमेन्ट बैंकलगायतले डेढ अर्बभन्दा वढी लगानी गर्नसक्ने अवस्था छैन। ठूला परियोजनामा लगानी गर्नु परे यि बैंकले पुँजी वृद्धि वा ऋणपत्र जारी गर्नु पर्ने हुन्छ।
पुँजी पर्याप्तता अनुपातका कारण लगानी गर्ने क्षमता कम हुन थालेकाले केही बैंकले यसपाली नगद  लाभांसको साटो वोनस सेयरको अंश वढाएका छन्।
नयाँ आएका जनता, सेन्चुरी, कमर्ज एन्ड ट्रस्ट, सिभिल र मेगा बैंकले पुँजीको अनुपात तुलनात्मक रुपमा वढी छ। जनता र सिभिल बैंक वाहेक प्राथमिक सेयर निस्कास गर्न वाँकी रहेका अन्य बैंकको पुँजी थप वढ्ने भएकाले पुँजी कोष अनुपात अझ वढ्ने छ।
प्राथमिक पुँजीलाई राष्ट्र बैंकले तोकेको पुँजी पर्याप्तता अनुपात (१० प्रतिशत) ले भाग गरेर आएको परिणाममा पुनः प्राथमिक पुँजीलाई बैंकहरुसँग अहिले भएको पुँजी पर्याप्तता अनुपातले भाग गरी आएको परिणामलाई घटाएर लगानी गर्न सक्ने क्षमता निकालिएको हो। चुक्ता पुँजी र जगेडा कोषको योगलाई प्राथमिक पुँजीको रुपमा प्रयोग गरिएको छ।
बैंकको वित्तीय अवस्थाले मर्जर वा पुँजी थप्न संकेत गर्न थालेपछि अधिकांस बैंकर यसमा सकारात्मक देखिन थालेका छन्। …अहिलेको अवस्थामा मर्जर आवश्यक भइसकेको छ,' खत्रीले भने, …लगानी विस्तारका लागि मर्जर आवश्यक भएको हो।' राष्ट्र बैंकले बैंकहरुको पुँजी ५ अर्ब पुर्‍याउन निर्देशन दिँदैछ भन्ने चर्चा चलेका कारण पनि बैंकहरु मर्जरका लागि छलफल गर्न थालेका छन्।