घरजग्गाले दोस्रो त्रैमासिक निराशाजनक

सुदर्शन सापकोटा, काठमाडौं, माघ ३ - असोजमा राम्रो नाफा देखाएका वाणिज्य बैंकहरूले पुसमा भने निरन्तरता दिन सकेनन्। ब्याज र किस्ता नउठेर नोक्सानी व्यवस्थाको रकम बढाउनुपर्ने भएपछि पुसमा नाफा वृद्धि दर घट्ने बैंकरले बताएका छन्। अधिक तरलताका कारण न्यून आम्दानी र घट्दो ब्याज दरले नाफामा कमी आउने छ। असोजमा बैंकहरूको नाफा ४१ प्रतिशतले बढेको थियो। त्यसअघि असोजमा नाफा २३ प्रतिशतले घटेको थियो। घरजग्गा, क्रसरलगायत क्षेत्रमा दिएको ऋणको किस्ता नउठेका कारण बैंकले यसपालि नोक्सानी व्यवस्थाको रकम बढाएका छन्। ब्याज प्रयोजनका लागि ओभरड्राफ्टमार्फत् थप कर्जा प्रवाहमा कडाइसँगै घरजग्गामा दिएको ऋणको किस्ता उठेको छैन।

एनआइसी बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शशिन जोशीले ब्याज दर, घरजग्गा ऋणको नोक्सानी व्यवस्थाका कारण पहिलो त्रैमासमा जस्तो नाफामा वृद्धि नहुने बताए। उनका अनुसार असोजमा कर्जा र निक्षेपको ब्याज अन्तर फरक भएकाले आम्दानी बढेको थियो। अहिले ब्याज अन्तर घटेकाले आम्दानी खुम्चिने छ।

'निक्षेपको ब्याज घटेको असर असोजमा देखिएकाले पुसको हिसाबमा असर हुँदैन,' जोशीले भने, 'ऋणको ब्याज घटेको असर असोजमा देखिएन, अहिले देखिएको छ। यसले गर्दा आम्दानी घट्ने छ।'

घरजग्गामा सुधार नआएका कारण बैंकको नोक्सानी व्यवस्था बढ्ने उनले बताए। 'बैंकहरूले न्यून ब्याजको अधिक तरलता आफूसँग राखेका छन्। यसमा आम्दानी धेरै नै कम हुन्छ,' उनले भने, 'घरजग्गा र क्रसरका ऋण नउठेर नोक्सानी व्यवस्थाको रकम पनि बढेको छ।'

नेपाल बैंकर्स संघका अध्यक्ष तथा सिटिजन्स् बैंक इन्टरनेसनलका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत राजनसिंह भन्डारीले घरजग्गा कारोबारमा आएको सुस्तताका कारण बैंकहरूको नोक्सानी व्यवस्थावापत्को रकम वृद्धि भएको छ। 'जग्गाले बैंकहरूको आम्दानीमा असर पारिरहेको छ,' उनले भने, 'कारोबारमा सुधार नभएसम्म बैंकलाई यसले समस्यामा पारिरहन्छ।'

असोजको हरहिसाब राम्रो देखाउन बैंकले ब्याज प्रयोजनका लागि ओभरड्राफ्टमार्फत् थप कर्जा प्रवाह गरेका थिए। राजनीतिक अन्योलसँगै कारोबार बढ्ने संकेत नदेखिएपछि बैंकहरूले यसरी कर्जा दिन घटाएका छन्।
घरजग्गा कारोबार उकास्न सरकारी चहलपहल बढेका कारण बैंकहरूले असोजको ब्याज अर्को ऋण थपेर उठाएका थिए। सरकारी चहलपहलले घरजग्गा कारोबारमा सुधार आएर ऋण भुक्तानी हुने आसमा ब्याज प्रयोजनका लागि थप पैसा दिन थालेका थिए। अहिले सुधारको संकेत नदेखिएकाले ब्याज तिर्न थप ऋण नदिइएको बैंकरले बताए।
राष्ट्र बैंकको नीतिअनुसार बैंकहरूले तीन महिनासम्म ऋण नउठे २५ प्रतिशत, ६ महिनामा ५० र त्यसभन्दा बढी नउठे सत्प्रतिशत नोक्सानी व्यवस्था गर्नुपर्छ। बैंकले क्रसर उद्योगको ५० देखि सय प्रतिशतसम्म नोक्सानी व्यवस्था गरेका छन्। यसपालि बैंकको सञ्चालन जोखिमका कारण पनि केही नोक्सानी व्यवस्थाको रकम थपिएको छ।

राष्ट्र बैंकले दुई वर्षअघि घरजग्गा ऋणमा कडाइ गर्दै सीमा तोकेपछि कारोबार सुस्ताएको हो। घरजग्गा ऋणले बैंक समस्यामा पर्ने भन्दै कारोबार बढाउन सरकारी पहल भए पनि यसको असर देखिएको छैन।

सरकारले बिक्री नभएका अपार्टमेन्ट सेवा क्षेत्रमा लगाउने, उच्च कर्मचारीलाई अपार्टमेन्ट सुविधा दिने, १ करोडको घरजग्गा ऋणलाई रियलस्टेटको सीमाबाट हटाउने र रियलस्टेट कर्जा २५ प्रतिशतमा झार्नुपर्ने सीमा एक वर्ष बढाएर २०७० सम्म पुर्यासउने घोषणा गरिसकेको छ। तर, बजारमा फाट्टफुट्टबाहेक कारोबार नभएको घरजग्गा व्यवसायीले बताएका छन्। सरकारले भर्खरै सम्पत्ति व्यवस्थापन कम्पनी स्थापना गर्ने घोषणा गरेको छ।

घरजग्गामा बैंकहरूको ७० अर्ब रुपैयाँ ऋण छ। क्रसरमा १२ अर्ब ऋण छ। किन्नेले भाउ घटेको भन्दै सस्तोमा लिन खोज्ने तर, जग्गा धनीले थप घटेर दिन नसक्ने अवस्था आएपछि घरजग्गा कारोबार खस्किएको छ।