कुवेर र हिमालय फाइनान्स समस्याग्रस्त

सुदर्शन सापकोटा, काठमाडौं, पुस २४- राष्ट्र बैंकले दुई फाइनान्स कम्पनीलाई समस्याग्रस्त घोषणा गरेको छ। सोमबार बसेको सञ्चालक समितिले हिमालय फाइनान्स र कुवेर मर्चेन्ट फाइनान्सलाई समस्याग्रस्ता घोषणा गर्दै सुधारका लागि ६ महिनाको समय दिएको हो।
'दुई फाइनान्स यथास्थितिमा चल्न नसक्ने देखिएर समस्याग्रस्त घोषणा गरिएको हो,' राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भास्करमणि ज्ञवालीले नागरिकसँग भने, 'अहिलेकै अवस्था चल्न दिँदा निक्षेपकर्ताको हक सुरक्षित नहुने देखियो। सुधारका लागि ६ महिना समय दिएका छौं।'
दुवै कम्पनीले केही समयदेखि सर्वसाधारणको एक लाखभन्दा माथिको निक्षेप फिर्ता गर्न छाडेका थिए। उनीहरु गत आर्थिक वर्षदेखि नै घाटामा सञ्चालन हुँदै आएका थिए। हिमालय फाइनान्सलाई केही समयअघि राष्ट्र बैंकले शिघ्र सुधारात्मक कारवाही गरेको थियो।
राष्ट्र बैकले केही समयअघि दुवै फाइनान्समा स्थलगत निरिक्षण गरेको थियो। उनीहरुले राष्ट्र बैंकको टोलीलाई सुचना दिन अटेर गरेका थिए। राष्ट्र बैंकले संकलन गरेको प्रारम्भिक विवरणको आधारमा रहेर समस्याग्रस्त घोषणा गरेको हो। 'प्रारम्भिक प्रतिवेदन अनुसार कारवाही गरिएको हो,' राष्ट्र बैंक स्रोतले भन्यो, 'दुवै संस्थामा अझै धेरै समस्या छन्।'
दुवै संस्था ६ महिनाभित्र सुधार नभए राष्ट्र बैंकले आवश्यक प्रकृया पुर्‍याएर लिक्विडेसन (खारेजी) मा पठाउन सक्ने छ। राष्ट्र बैंकले पुँजी कोष अनुपात ११ प्रतिशतभन्दा माथि पुर्‍याउन निर्देशन दिँदै तत्काललाई निक्षेप संकलन र अवधि पुरा भएको निक्षेप नवीकरण गर्न रोक लगाएको छ।
कुवेर र हिमालय दुवैले नयाँ जमानत जारी र कर्जा लगानी गर्न पाउने छैनन्। राष्ट्र बैंकले अवधि समाप्त भएका तथा फिर्ता भुक्तानी गर्नु पर्ने निक्षेप नियम र प्रक्रिया अनुसार फिर्ता गर्नसमेत निर्देशन दिएको छ।
उनीहरुले नयाँ शाखा खोल्न नपाउनुका साथै राष्ट्र बैंकको स्वीकृति नलिइ स्थिर सम्पत्ति खरिद तथा बिक्री गर्न पाउँदैनन्। संचालकको भत्ता तथा सुविधा एवम् कर्मचारीको तलब भत्ता तथा अन्य आर्थिक सुविधा बृद्धि नगर्नसमेत निर्देशन दिइएको छ। राष्ट्र बैंकले आफ्नो स्वीकृति नलिइ नयाँ कर्मचारी भर्ना तथा बढुवा नगर्न तथा थप आर्थिक दायित्व सिर्जना नगर्नसमेत निर्देशन दिएको छ।
राष्ट्र बैंकले निष्कृय कर्जाको अनुपात ५ प्रतिशतभन्दा तल झार्न निर्देशन दिँदै लाभांश घोषणा वा वितरणमा रोक लगाएको छ। संस्थागत सुशासन, आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली र जोखिम व्यवस्थापनको समुचित व्यवस्था मिलाउनसमेत निर्देशन दिइएको छ। हरहिसाब तथा स्रेस्ता दुरुस्त राख्न निर्देशन दिँदै संस्थाको मूल्यांकन लेखापरीक्षण चाँडो गराउन भनिएको छ।
कुबेर मर्चेन्टको गत वर्षको वित्तीय विवरण अनुसार घाटा १० करोड ५३ लाख रुपैयाँ भएको छ। कम्पनीको निस्त्रि्कय कर्जा १० प्रतिशतको काराहारीमा छ। कुवेरमा सर्वसाधारणको ८० करोड रुपैयाँ निक्षेप छ। कम्पनीले ८९ करोड ४९ लाख ऋण लगानी गरेको छ। यसमध्ये १६ करोड रुपैयाँ रियलस्टेटमा मात्रै छ। कम्पनीको पुँजी कोष अनुपात २० प्रतिशतभन्दा वढीले ऋणात्मक छ।
१७ करोड ५२ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी रहेको कुवेरको जगेडा कोष ७ करोड ८१ लाख रुपैयाँले ऋणात्मक छ।
हिमालय फाइनान्सले भने गत वर्षको पुसबाट नयाँ हिसावकिताव सार्वजनिक गरेको छैन। पछिल्लो विवरण अनुसार, हिमालय गत वर्षदेखि नै घाटामा छ। फाइनान्ससँग ५५ करोड रुपैयाँ निक्षेप छ। कम्पनीले ७० करोड लगानी गरेको छ। १४ करोड २० लाख चुक्ता पुँजी भएको फाइनान्सको २५ प्रतिशतभन्दा बढीले पुँजी कोष ऋणात्मक छ।