खाता खोल्न सजिलो बनाउन बैंकरको आग्रह

काठमाडौं, पुस १४
तीन पुस्ते ग्राहक विवरण भर्नु पर्ने व्यवस्थाले बैंक खाता खोल्न झन्झटिलो भएपछि बैंकहरुको छाता संगठन बैंकर्स संघले यसलाई खुकुलो बनाउन राष्ट्र बैंकसँग माग गरेको छ। संघले खुकुलोका लागि औपचारिक रुपमा आगामी मंगलबारभित्र राष्ट्र बैंकमा रहेको वित्तीय जानकारी इकाइलाई पत्र पठाउने तयारी गरेको छ।
इकाइले ग्राहकको पूर्ण पहिचानसहित परिवारका सबै सदस्यहरुको नागरिकतालगायतका कागजात पेस गर्नु पर्ने व्यवस्था गरेपछि बैंक खाता खोल्न झन्झटीलो भएको छ। इकाइले एक महिनाअघि सम्पत्ति सुद्धीकरण निवारण तथा आतंककारी गतिविधिमा वित्तीय लगानी नियन्त्रण गर्ने भन्दै खाता खोल्ने प्रकृयालाई झन्झटीलो बनाएको थियो।
नयाँ व्यवस्था अनुसार खाता खोल्नका लागि पति वा पत्नी, वावु, आमा, बाजे, बज्यै, छोरा, छोरी र वुहारीको नागरिकता नंबर, जारि गरेको कार्यालय र  जारी मितिसमेत उल्लेख गर्नु पर्ने हुन्छ। रोजगारीमा रहेको भए संस्थाको नाम, ठेगाना, पद र अनुमानित वार्षिक आम्दानीसमेत उल्लेख गरेपपछि मात्र खाता खोल्न पाइन्छ। बैंकले आवश्यक ठानेमा बैंकले अन्तर्वार्तासमेत लिन पाउने व्यवस्था गरिएको छ।
व्यवसाय सञ्चालन गरिरहेकाहरुले स्थायि लेखा नम्बरका साथै अनिवार्य रुपमा वार्षिक कारोबार हुने अनुमानित रकमसमेत उल्लेख गर्नु पर्छ।
संघले व्यक्तिगत विवरण अद्यावधिक नगर्ने ग्राहकको खातालाई …ब्लक' गर्ने अधिकार दिनसमेत माग गर्ने भएको छ। बैंकले आफू खुसी खाता 'ब्लग' गर्दा मुद्दा कानुनी रुपमा नै मुद्दा खेप्नु पर्ने भएकाले नीतिगत रुपमा व्यवस्था गरिदिन माग गर्न लागेको हो।
'एउटा खाता खोल्नलाई कयौं किसिमका कागजातहरु आवश्यक पर्ने व्यवस्था गरिएको छ,' हिमालयन बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अशोक राणाले भने, 'यसले गर्दा अहिले खाता खोल्न झन्झटिलो बनेको भएको छ।'
नयाँ व्यवस्था अनुसार, खाता खोल्नेले आफू बसेको ठेगाना पुष्टी हुने कागजात पनि उपलब्ध गराउनु पर्ने हुन्छ। खाता खोल्नेको बैंकका कर्मचारीले स्थलगत अध्ययन गरी तयार पारेको नक्सासमेत राखिन्छ। डेरामा बस्नेले घरधनीको नाम थर, ठेगाना र टेलिफोन नंबर उपलब्ध गराउनु पर्छ।
बैंक खाता खोलिसकेकाहरुले पनि अब नयाँ विवरणहरु उपब्ध गराउनु पर्ने हुन्छ। यसका लागि बैंकहरुले वेवसाइट र पत्रपत्रिकामार्फत आवश्यक विवरण उपलब्ध गराउन सार्वजनिक आह्वान गरिरहेका छन्।
'अहिलेको व्यवस्थाका कारण ग्राहकको गोप्यता नै भंग हुने अवस्था आएको छ,' राणाले भने, 'यस्तो झन्झटिलो  व्यवस्थाका कारण खाता खोल्न सर्वसाधारणको आकर्षण कम हुन सक्छ।' यसअघि खाता खोल्नेले आफ्नो नागरिकताको प्रतिलिपी र दुई वटा पासपोर्ट साइजको फोटो लगे पुग्थ्यो।
राष्ट्र बैंकले ग्राहकसँग लिनु पर्ने सम्पूर्ण विवरण लिएर मात्र खाता खोल्न निर्देशन दिएपछि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले त्यही अनुसारको नयाँ खाताको फर्म तयार पारिसकेका छन्। ग्राहकहरुले नयाँ फर्म अनुसार खाता खोल्न इच्छासमेत नदेखाएको बैंकरहरुको भनाइ छ।
 राष्ट्र बैंकले ग्राहकसँग आवश्यक विवरण नलिइ खाता खोलेको पाइए सम्पति सुद्धिकरण निवारण ऐन अन्तर्गत एक लाखदेखि ३ लाखसम्म जरिवाना तिराइने भन्दै बैंकहरुलाई निर्देशन दिएको छ।
'बैंकहरुसँग मागेको बखत ग्राहक विवरण उपलब्ध नगराए पाँच लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना हुने छ,' राष्ट्र बैंकको निर्देशनमा छ, 'यस वाहेक कानुन बमोजिम अन्य कारवाही पनि हुने छ।' नेपालले आतंककारी गतिविधिमा वित्तीय लगानी नियन्त्रण गर्दै वित्तीय क्षेत्रको पारदर्शिता, सवलता र स्थायित्वका लागि सम्पति सुद्धिकरणको क्षेत्रमा काम गर्दै आएको अन्तर सरकारी वित्तीय कार्यदलको सदस्यता लिएका कारण खाता खोल्ने प्रकृया झन्झटिलो भएको हो।
बैंकरका अनुसार, खाता खोल्ने प्रकृया वढी झन्झटिलो र सबै गोप्यता खोल्न वाध्य पारियो भने बैंकिङ प्रणालीमार्फत हुने कारोबार घट्न थाल्ने छ। 'सम्पति सुद्धिकरणका व्यवस्था पालना हुने गरी नेपाली माटो सुहाउँदो प्रकृया अवलब्न गर्नु पर्छ,' ती बैंकरले भने, 'नभए खाता खोल्ने पिरैले सर्वसाधारण बैंक आउँदैनन्।'