शोधनान्तर बचत घट्न थाल्यो

काठमाडौं, मंसिर ३० 

 देशमा भित्रिनेभन्दा बाहिरिने रकम (शोधनान्तर बचत) फेरि घट्न थालेको छ। चालु आर्थिक वर्षको असोजमा बचत जम्मा 14  करोडमा आएको छ। गत वर्ष कात्तिकमा देशको बचत ४६ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ थियो।

गत आर्थिक वर्षको बचत खाता १ सय २७ अर्ब ७० करोडमा बन्द गरेपछि नयाँ आर्थिक वर्षको बचत ३ अर्ब ८५ करोड रुपैयाँ थियो। भदौमा ३ अर्बले बचत घटेको थियो। असोजमा बचत ३५ करोडमा झरेको थियो।

राष्ट्र बैंकका अनुसार व्यापार घाटा बढेका कारण बचत घटेको हो। 'अहिले व्यापार घाटा ठूलो दरमा बढेको छ। खासगरी सिमेन्ट तथा पाइपको आयात बढेर ठूलो रकम बाहिरिएको देखिन्छ,' राष्ट्र बैंक अनुसन्धान विभागका कार्यकारी निर्देशक मीनबहादुर श्रेष्ठले शुक्रबार नागरिकसँग भने।
राष्ट्र बैंकका अनुसार कात्तिकसम्म कुल वस्तु व्यापार घाटा ३६.३ प्रतिशतले बढेर १५२ अर्ब ३८ करोड पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको कात्तिकमा यो १२.१ प्रतिशतले मात्र बढेकोे थियो।
कुल वस्तु व्यापार घाटामध्ये भारतसँंगको घाटा ३९.३ प्रतिशतको उच्च दरले वृद्धि भएकोे छ। अघिल्लो वर्ष २.१ प्रतिशतले मात्र बढेकोे थियो।
श्रेष्ठका अनुसार विदेश पढ्न जाने विद्यार्थीले लैजाने रकमको आयतनमा पनि वृद्धि भएको छ। रेमिटेन्सको वृद्धि दरमा कमी आउनुका साथै पूर्ण बजेट नआउँदा वैदेशिक सहयोग तथा ऋण पनि घटेको छ।
रेमिटेन्सको वृद्धि दर ३४.२ प्रतिशतबाट घटेर २३.४ मा झरेको छ। कात्तिकसम्म १२७ अर्ब ३५ करोड रेमिटेन्स भित्रिएको छ। कात्तिकसम्म सरकारलाई वैदेशिक नगद ऋणवापत् ७० करोड १३ लाख र वैदेशिक नगद अनुदानवापत् ४ अर्व ५९ करोड मात्र प्राप्त भएको छ। अघिल्लो वर्ष यतिबेला वैदेशिक नगद ऋणवापत १ अर्व ५५ करोड र वैदेशिक नगद अनुदानवापत् ११ अर्ब ५२ करोड प्राप्त भएको थियो।
'आयातको वृद्धि दर बढ्दै गयो भने आगामी महिना शोधनान्तर घाटामा जाने अवस्था पनि छ,' श्रेष्ठले भने, 'तर यसपाली अस्वभाविक रुपमा सिमेन्ट तथा पाइपको आयात बढेकोमा आगामी महिना अहिलेकै परिमाणमा यी वस्तु नभित्रिन सक्छन्। त्यो अवस्थामा शोधनान्तर बचतमा रहने छ।'
उनले पर्यटकबाट हुने आम्दानी रकम घटेका कारणले पनि शोधनान्तर बचतमा कमी आएको जानकारी दिए। 'पर्यटन आय तर्कसंगत रुपमा घटेको छैन, पर्यटक बढिरहेका छन्। होटलको शुल्क बढिरहेको छ,' उनले भने, 'यस्तोमा आय घट्नु भनेको पक्कै चुहावट छ।'
कात्तिकमा कुल वस्तु निर्यात ११.७ प्रतिशतले बढेर २६ अर्ब ४६ करोड पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको कात्तिकमा निर्यात १०.७ प्रतिशतले मात्र बढेको थियो।
कुल वस्तु निर्यातमध्ये भारततर्फको ४.५ प्रतिशतले बढेको छ। अघिल्लो वर्ष १४.६ प्रतिशतले बढेको थियो। अन्य मुलुकतर्फको निर्यात २४.९ प्रतिशतले बढेको छ। अघिल्लो वर्ष जम्मा ४ प्रतिशतले बढेको थियो। भारततर्फ जिआई पाइप, जुटको बोरा, पोलिस्टर धागो, तार र अदुवाको निर्यात बढेकोे छ। अन्य मुलुकतर्फ विशेषगरी दाल, छाला र तयारी छालाका वस्तुको निर्यातमा वृद्धि भएको छ।
कुल वस्तु आयात ३२ प्रतिशतले बढेर १७८ अर्ब ८४ करोड पुगेको
छ। अघिल्लो वर्ष यस्तो आयात ११.८ प्रतिशतले बढेर १३५ अर्ब ४९ करोड पुगेको थियो।
कुल आयातमध्ये भारतबाट ३३ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ। अन्य मुलुकबाट ३०.२ प्रतिशतले बढेको छ। भारतबाट मुख्यतयाः पेट्रोलियम पदार्थ, एमएस बिलेट, सवारी साधन तथा पाटपुर्जा, रासायनिक मल र सिमेन्ट लगायतको आयात बढेको छ। अन्य मुलुकबाट विशेषगरी पाइप तथा पाइप फिटिङ, दुरसञ्चारका उपकरण, तयारी पोसाक, सुन र खाने तेल लगायतकोे आयात बढेको छ।
मूल्यवृद्धि
मूल्यवृद्धि साढे १० प्रतिशत पुगेको छ। साढे सात प्रतिशतमा राख्ने अनुमानविपरीत मूल्यवृद्धि बढेको हो। गत वर्ष यति बेला मूल्यवृद्धि ८.५ प्रतिशत थियो।
खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहको मूल्यवृद्धि ८.९ प्रतिशत छ। गैरखाद्य तथा सेवा समूहको ११.७ प्रतिशतले बढेको छ। अघिल्लो वर्ष यी वस्तुको मूल्यवृद्धि क्रमसः ८.४ प्रतिशत र ८.५ प्रतिशतले बढेको थियो।
क्षेत्रगत आधारमा विश्लेषण गर्दा कात्तिकसम्म सकैभन्दा बढी पहाड र तराईमा मूल्यवृद्धि भएको। दुवै क्षेत्रमा १०.८ प्रतिशतका दरले मूल्य वढेको हो। काठमाडौं उपत्यकामा ९.६ प्रतिशतले मूल्य बढेको छ। अघिल्लो वर्ष कात्तिकमा पहाडमा ९.८ प्रतिशत, तराईमा ८.७ प्रतिशत र काठमाडौंमा ७.१ प्रतिशत मूल्य वढेको थियो।