चार वित्तीय संस्था समस्याग्रस्त घोषणा गरिँदै, सुधारका लागि ६ महिनाको समय दिइने

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं, मंसिर २०
राष्ट्र बैंकले संस्थागत सुशासनको पालना नगरेको, खराव कर्जा वढ्दै गएर वित्तीय स्वास्थ्य विग्रिएको भन्दै चार वित्तीय संस्थाहरुलाई समस्याग्रस्त घोषणा गर्ने भएको छ। समस्याग्रस्त घोषणा गरेपछि कम्पनीहरुले नयाँ निक्षेप लिन र ऋण लगानी गर्न पाउँदैनन्।
राष्ट्र बैंकले ललितपुर फाइनान्स, वर्ल्ड मर्चेन्ट बैंकिङ एन्ड फाइनान्स, जेनरल फाइनान्स र नेपाल फाइनान्स कम्पनीलाई समस्याग्रस्त घोषणा गर्न लागेको हो। चार वटै कमपनीको संस्थागत सुशासन पालना  भएको छैन। उनीहरुको वित्तीय स्वास्थ्यसमेत दिनदिनै विग्रिदै गएका कारण सर्वसाधारणको बचत जोखिममा पर्न नदिन सुधारका लागि समस्याग्रस्त घोषणा गर्न लागिएको हो।
'वित्तीय स्वास्थ्य विग्रिएर चार कम्पनीहरुमा थप समस्या वढ्न थालेकाले सुधारका लागि समस्याग्रस्त घोषणा गर्न लागिएको हो,' राष्ट्र बैंकका एक उच्च अधिकारीले भने, 'आगामी सञ्चालक समितिको वैठकमा एजेन्डा लगेर अन्तिम निर्णय लिइने छ।' राष्ट्र बैंकले सुधारका लागि दिएको ६ महिनामा वित्तीय स्वास्थ्य नसुधि्रए खारेजीमा लैजाने अधिकार राष्ट्र बैंकमा हुन्छ।
राष्ट्र बैंकले अहिलेसम्म नेपाल विकास बैंक र सम्झना फाइनान्सलाई खारेजीमा पठाइसकेको छ। अन्य आधा दर्जन विकास बैंक र फाइनान्स कम्पनीलाई समस्याग्रस्त घोषणासमेत गरिसकेको छ।
चारै कम्पनीहरुलाई विभिन्न आरोप लगाउँदै मागिएको १५ दिने स्पष्टीकरणको जवाफ चित्त वुझ्दो नआएपछि राष्ट्र बैंकले समस्याग्रस्त घोषणा गर्न लागेको हो। राष्ट्र बैंकले सुधारका लागि ६ महिनाको समय दिँदै समस्याग्रस्त घोषणाको तयारी गरेको हो।
पछिल्लो वित्तीय विवरण अनुसार, वर्ल्ड मर्चेन्टवाहेक तीन वटै फाइनान्स कम्पनी घाटामा छन्। घरजग्गामा आन्तरिक लगानी, प्रकृया मिचेर ऋण प्रवाहजस्ता कारणले कम्पनीहरुको वित्तीय स्वास्थ्य विग्रिएको छ।
१९ वर्षअघि दोस्रो फाइनान्सका रुपमा नेपाल फाइनान्स खुलेको थियो। १३ करोड ५८ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी भएको कम्पनीले असोज मसान्तमा ६ करोड रुपैयाँभन्दा वढी घाटा खाएको छ। कम्पनीको खराव कर्जा अनुपात २०.२६ प्रतिशत नाघिसकेको छ। कम्पनीमा सर्वसाधारणको ५७ करोड ४६ लाख रुपैयाँ निक्षेप छ। कम्पनीले ४७ करोड रुपैयाँ ऋण लगानी गरेको छ।
१७ वर्षअघि २२औं फाइनान्स कम्पनीका रुपमा खुलेको ललितपुर फाइनान्स ३७ करोड ४४ लाख रुपैयाँ घाटामा छ। १८ करोड ७९ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी रहेको फाइनान्सको खराव ऋण ३३.२० प्रतिशत पुगेको छ। कम्पनीको पुँजी पर्याप्तता अनुपात ०.६ प्रतिशतमा झरिसकेको छ। यो ११ प्रतिशतभन्दा माथि हुनु पर्छ।
असोज मसान्तसम्मको वित्तीय विवरण अनुसार, कम्पनीमा सर्वसाधारणको १ अर्ब ७९ करोड ६९ लाख रुपैयाँ निक्षेप छ। फाइनान्सले १ अर्ब ६३ करोड ९३ लाख रुपैयाँ ऋण लगानी गरेको छ। फाइनान्सको २ लाख रुपैयाँसम्मको निक्षेप बिमा गराएको छ।
राजधानीको चावहिलमा रहेको जेनरल फाइनान्स २४औं वित्तीय कम्पनी हो। १६ वर्षअघि सञ्चालनमा आएको फाइनान्सको ९ करोड ६९ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी छ। कम्पनीले गत वर्षको चैत मसान्तदेखि सर्वसाधारणलाई वित्तीय विवरण उपलब्ध गराएको छैन। चैतको विवरणमा कम्पनीले १ करोड १४ लाख रुपैयाँ घाटा देखाएको छ।
कम्पनीमा सर्वसाधारणको ८५ करोड ७७ लाख रुपैयाँ निक्षेप छ। कम्पनीले ८७ करोड रुपैयाँ ऋण लगानी गरेको छ।
वर्ल्ड मर्चेन्ट ३८औं फाइनान्स कम्पनी हो। हेटौंडामा मूख्य कार्यालय रहेको फाइनान्स ११ वर्षअघि सञ्चालनमा आएको हो। कम्पनीको चुक्ता पुँजी १८ करोड १९ लाख रुपैयाँ छ। कम्पनीले ९७ करोड १६ लाख रुपैयाँ निक्षेप संकलन गरेर १ अर्ब ८ करोड ऋण लगानी गरेको छ।
कम्पनीको रियलस्टेटमा १४ करोड र अपार्टमेन्ट तथा हाउजिङमा २५ करोड ८६ लाख रुपैयाँ ऋण लगानी छ। सेयर धितो कर्जा पनि ३ करोड ६६ लाख रुपैयाँ प्रवाह गरेको छ।