एच एन्ड वी बैंक ठगीमा ८.५ करोडको प्रमाण भेटियो, दुई करोड नगद हरायो, सहकारीहरुको भने धितोमा ६३ करोड लगानी भएको दावी

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं, मंसिर २९
एच एन्ड बी डेभलपमेन्ट बैंकको गुड फर पेमेन्ट चेक धितोमा साढे आठ करोड रुपैयाँ लगानी गरेको भेटिएको छ। बैंकका  कुलेश्वर शाखा प्रमुख निरज नेपालले केही ग्राहकसँगको मिलेमतोमा पैसा नभएको खाताबाट 'गुड फर पेमेन्ट' चेक जारी गरेका थिए।
आधा दर्जन सहकारी संस्थाहरु र केही व्यक्तिहरुले चेकको धितोमा ६३ करोड रुपैयाँ बराबरको रकम भुक्तानी दिएको दावी गरिरहेका बेला एच एन्ड बी बैंकमा भने साढे आठ करोड रुपैयाँको मात्र …क्लेम' परेको छ। यसवाहेक बैंकको कुलेश्वर शाखाबाट २ करोड रुपैयाँ नगद हराएको समेत भेटिएको छ।
'अहिलेसम्म भुक्तानी दिएको प्रमाणसहित केही संस्थाहरु मात्र आएका छन्। वाँकी मेरो यतिउति रकम थियो भनेर मौखिक क्लेम गर्ने मात्र छन्,' बैंककी प्रमुख कार्यकारी अधिकृत जसुदा सैंजुले शुक्रबार नागरिकसँग भनिन्, 'बैंकले अझै पनि अनुसन्धान गरिरहेकाले सम्पूर्ण विवरण आएपछि वास्तविक रकम यकिन हुने छ।'
ग्राहकको खातामा पर्याप्त पैसा भएपछि मात्र भुक्तानी पाउनेको नाममा यस्तो चेक जारि गर्न पाइन्छ। चेक जारी भएपछि यसको भुक्तानीको दायित्व सम्पूर्ण रुपमा बैंकको हुन्छ। यस्तो चेकको धितोमा सजिलै ऋण उपलब्ध हुन्छ।
नेपालले रकम नभएको खाताबाट कति वटा चेक जारी गरे भन्ने अझै खुल्न सकेको छैन। बैंकले उनले गरेको ठगीका बारेमा एक टोली गठन गरी आन्तरिक अनुसन्धान सुरु गरिसकेको छ। राष्ट्र बैंकको टोलीले पनि ठगीका बारेमा अनुसन्धान सुरु गरिसकेको छ।
राष्ट्र बैंकको व्यवस्था अनुसार, कुनै पनि चेकको धितोमा ऋण दिन पाइँदैन। 'चेकको धितोमा ऋण दिएर गैरकानुनी काम भएको छ,' राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता भास्करमणि ज्ञवालीले शुक्रबार नागरिकसँग भने,  'चेकलाई नगदमा परिणत गर्नु पर्नेमा धितोमा ऋण दिइएकाले बैंक मात्र भुक्तानीका लागि वाध्य हुने छैन।' उनले ठगीको घटनाका आधारमा निक्षेकर्ता आत्तिनु पर्ने अवस्था नरहेको बताए।
राष्ट्र बैंक स्रोतका अनुसार, कुलेश्वर ठगी काण्डमा नेपालसहित चेकको धितोमा भुक्तानी दिने केही सहकारी र व्यक्तिहरु पनि संकाको घेरामा छन्। …एउटा व्यक्ति र ग्राहक मिलेर मात्र यत्रो ठगी संभव छैन,' स्रोतले भन्यो, 'यसमा भुक्तानी दिने केही सहकारी तथा केही फाइनान्स कम्पनीका व्यवस्थापकहरुको समेत सहभागिता देखिन्छ।'
थानकोटको चन्द्रागिरी सहकारीले अहिलेसम्म ठूलो रकम (२१ करोड) भुक्तानी दिएको मौखिम क्लेम गरेको छ। यस वाहेक वेस्ट वान सहकारी संस्था, नेपाल वहुउद्देश्यीलगायत आधा दर्जन सहकारीहरुले १ करोडदेखि ८ करोडसम्मको क्लेम गरेका छन्। भुक्तानी दिनेमा एउटा फाइनान्स कम्पनी पनि छ।
प्रारम्भिक अनुसन्धानमा जारी भएका चेकको धितोमा आधा दर्जन सहकारीहरुबाट रकम झिकिएको देखिएको छ। अनुसन्धानमा नेपालले वीरगञ्जका मनोज चौरसिया र जयकुमारी यादवका नाममा चेक जारी गरेको खुल्न आएको छ।
'वाहिर यतिउति भुक्तानी दिएको भनेर हल्ला गरेपनि ती सहकारीहरु ठगीमा आफ्नो संलग्नता देखिने डरले बैंकमा आउन सकेका छैनन्,' सैंजुले भनिन्। उनले एउटा खाताको सम्वन्ध (लिंक) अर्कोमा भएका कारण अनुसन्धान गर्न समय    लागेको जानकारी दिइन्।
'यसमा एउटा नेपाल मात्र होइन सिङगै 'र्‍याकेट' नै लागेको छ,' बैंक स्रोतले भन्यो, 'सबै हिसावले अनुसन्धान भइरहेकाले अहिले नै भन्न सकिने अवस्था छैन।' स्रोतका अनुसार बैंकका माथिल्ला तहका कर्मचारी र केही संस्थापक सेयरधनी तथा सञ्चालकहरुको मिलेमतोको पनि आशंका गरिएको छ।
भुक्तानीका लागि दावी गर्दै गएका केही सहकारीहरुले पैसा नपाएपछि बैंकविरुद्ध मुद्दा हाल्ने तयारी गरेका छन्। 'गुड फर पेमेन्ट चेक जारी भएपछि यसको भुक्तानीको दायित्व बैंकको हुन्छ,' चन्द्रागिरि सहकारीका एक सञ्चालकले भने, …आइतबार भुक्तानी नभए हामी मुद्दा हाल्छौं।'
बैंकले प्रमाणसहित आउनेको भुक्तानी तत्काललाई रोकेर राखेको छ। आवश्यक अनुसन्धान भइरहेको भन्दै बैंकले प्रमाणसहित साढे आठ करोड रुपैयाँ भुक्तानी माग्न आउनेको रकम रोकेर राखेको हो। ठगीको घटना सार्वजनिक भएपछि शुक्रबार बैंकबाट साढे सात करोड रुपैयाँ निक्षेप वाहिरिसकेको स्रोतले जानकारी दियो।
बैंकको सिफारिसमा शाखा प्रबन्धक नेपालसहित  तीन जनालाई महानगरीय प्रहरी परिसर हनुमान ढोकाले पक्राउ गरि अनुसन्धान गरिरहेको छ। प्रहरी हिरासतमा रहेका नेपालले केही दिनभित्रै सम्पूर्ण रकम फिर्ता गर्ने बताएको स्रोतले जानकारी दियो।
बंैंक स्रोतका अनुसार, नेपालले जारिगरेको …ठूलो' रकमको चेक पाउने ग्राहकले चिनजानमा  रहेका बैंकका उच्च पदस्थ एक कर्मचारीलाई जानकारी गराएछि ठगी सार्वजनिक भएको हो। बैंक उच्च व्यवस्थापनले ' ठूलो' गुड फर पेमेन्ट चेक जारि भएको आन्तरिक प्रणालीमा नदेखिएपछि कुलेश्वरमा अनुसन्धान गर्न पठाएको थियो। अनुसन्धान टोलीले नेपालले यस्ता चेक धेरै पटक जारि गरेको थाहापाएपछि उनलाई  गत मंगलबार प्रहरीको जिम्मा लगाइएको हो।
जारी भएको चेकको सम्पूर्ण दायित्व बैंकको हुने भएकाले ठगीबाट बैंकको वित्तीय अवस्थामा असर पर्ने देखिन्छ। 'धेरै चेक जारी भएर ठूलो रकम निस्किएको भए बैंकको वित्तीय अवस्थामा केही असर पर्छ,' राष्ट्र बैंक स्रोतले भन्यो, 'हामीले नेपालसहित शंकाको घेरामा रहेका अधिकांसको बैंक खाताहरु रोक्का गरेकाले अनियमितता भएको रकम उठ्ने अवस्था पनि छ।' राष्ट्र बैंकले शंका लागेका व्यक्ति तथा संस्थाको सेयर कारोबारसमेत रोक्का राखेको छ।