सुध्रियो राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक

सुदर्शन सापकोटा, काठमाडौं, माघ ३ - सरकारी स्वामित्वको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको पुँजी कोष १२ वर्षपछि धनात्मक भएको छ। बैंकले कमाएको नाफा र सरकारले पुँजी वृद्धि गरिदिएपछि पुस मसान्तमा पुँजीकोष ५० करोड रुपैयाँ धनात्मक भएको हो।
सुधार प्रक्रिया थाल्नुअघि २३ प्रतिशत ऋणात्मक रहेको बैंकको पुँजी कोष पुसमा १ प्रतिशतले धनात्मक भएको हो। राष्ट्र बैंकले तोकेको स्तरमा भने यो कोष अझै पुगिसकेको छैन। पुँजी कोष १० प्रतिशत हुनुपर्ने नीतिगत व्यवस्था छ।
‘हामी चाँडै राष्ट्र बैंकले तोकेको अनुपातमा पुँजी कोष पु¥याउने गरी अगाडि बढेका छौं,' बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत कृष्णप्रसाद शर्माले मंगलबार नागरिकसँग भने, ‘यसका लागि केही सम्पत्ति बिक्री गर्दैछौं।' उनले एक वर्षभित्र पुँजी कोष राष्ट्र बैंकले तोकेको सीमाभित्र ल्याइने दाबी गरे।
बैंकले नाफा र सम्पत्ति बिक्रीबाट पुँजी कोष १० प्रतिशत पु¥याउने तयारी गरेको छ। बैंकले नेपाल इन्भेस्टमेन्ट बैंकको ४५ लाख किक्ता सेयर बिक्री गर्दैछ। इन्भेस्टमेन्टले २५ प्रतिशत बोनस सेयरसमेत दिएकाले बैंकको सेयर संख्या अझै बढ्नेछ। अहिलेको मूल्यमा बैंकलाई यो सेयर बिक्रीबाट पौने ३ अर्ब रुपैयाँ प्राप्त हुने शर्माले जानकारी दिए। उनले स्थिर सम्पत्ति भने बिक्री नगरिने भन्दै ऋण लगानी विस्तार गरेर आर्जन हुने नाफाबाट पुँजी कोष बढाउन प्रयोग गरिने बताए।
बैंकको खराब कर्जा पनि घटेको छ। सन् २००२ मा वित्तीय क्षेत्र सुधार कार्यक्रम सुरु गर्नुअघि बैंकको कूल ऋणमध्ये ६२ प्रतिशत खराब अवस्थामा थियो जुन घटेर पुस मसान्तमा ६.८५ प्रतिशतमा आइसकेको छ।
सरकारले बैंकलाई ४ अर्ब ३२ करोड ५३ लाख १० हजार रुपैयाँ उपलब्ध गराएको छ। यसबाहेक विश्व बैंकको ३ अर्ब ऋण रकम सरकारले तिरिदिएकाले यो पैसा पुँजीमा गणना हुनेछ। शर्माका अनुसार, थप साढे ४ अर्ब रुपैयाँ जुटेपछि बैंकको पुँजी कोष १० प्रतिशतले धनात्मक हुनेछ।
बैंकको अहिलेको चुक्ता पँुजी ८ अर्ब ४९ करोड रुपैयाँ छ। बैंकले आफ्नो स्वास्थ्य सुधारका लागि सञ्चालन खर्चलाई समेत घटाएको छ। ५ हजार ८ सय कर्मचारीबाट घटाएर २ हजार ५ सयमा झारिसकेको उनले जानकारी दिए।
आर्थिक अवस्था बिग्रिएपछि सन् २००२ बाट वित्तीय क्षेत्र सुधार कार्यक्रम सुरु गरेपछि नेपाल बैंकसहित राष्ट्रिय वाणिज्यको स्वास्थ्य सुधार हुन थालेको हो। प्राविधिक रुपमा टाटपल्टिएको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक कार्यक्रम आएपछि सुधार भएको हो।
पुसमा बैंकले ५० करोड हाराहारी नाफा कमाएको छ। बैंकको कर्जा लगानी ४२ अर्ब ६० करोड र निक्षेप संकलन ८५ अर्ब गरेको छ। निक्षेपभन्दा धेरै कम लगानी गरिरहेको बैंकले ऋण विस्तार गर्दै लैजाने शर्माले जनाए।
‘४७ प्रतिशतमा रहेको कर्जा-निक्षेप अनुपातलाई ५० प्रतिशत पु¥याएका छौं,' उनले भने, ‘पँुजी कोष वृद्धिसँगै कर्जालाई पनि विस्तार गर्दै लैजान्छौं।' राष्ट्र बैंकको नीतिअनुसार बैंकहरुले यस्तो अनुपात ८० प्रतिशतभन्दा कम कायम गर्नुपर्छ। उनले क्षमता बढाएर ६५ प्रतिशतको हाराहारी कर्जा-निक्षेप अनुपात राखिने जानकारी पनि दिए।
विश्व बैंकको ऋण सहयोगमा सुरु भएको कार्यक्रमले बैंकको ऋणात्मक नेटवर्थ धनात्मक नभई सुधार कार्यक्रम सकिएको थियो। सरकारले वित्तीय सहयोग गरेपछि पुँजी कोष धनात्मक भएको हो।
बैंकले प्रस्तुत गरेको सुधार योजनालाई स्वीकृत गर्दै राष्ट्र बैंकले बैंकको पुँजी योजना सरकारलाई सिफारिस गरेको थियो। केन्द्रीय बैंकको सिफारिसअनुसार सरकारले बैंकलाई सहयोग गरेको हो।
सरकारले बैंकको वित्तीय स्वास्थ्य सुधारका लागि अर्को संस्था एनआइडिसी डेभलपमेन्ट बैंकसँग मर्जरको पहल गरे पनि सफल हुन सकेको छैन। एनआइडिसीमा सरकारको ९९.२६ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ।