साचालकसँगको तितोले बैंक छाडेको होइन : अनिल शाह

नागरिक संवाददाता
काठमाडौं मंसिर १४
साचालकसँगको तितोले बैंक छाडेको होइन- नविल बैंकबाट राजिनामा गरेर साचालन तयारीमा रहेको मेगा बैंकमा गएका अनिल शाहले भने -नयाँ चुनौतीको सामना गर्न नविल छाडेको हुँ ।
पाँच बर्षदेखि नविल बैंकको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत रहेका शाहले राजिनामापछि आइतवार पहिलो पत्रकार सम्मेल गर्दै व्यवस्थापन र सहकर्मीको सहयोगले नविल नम्वर एक बैंकको रुपमा स्थापित भएको बताए ।
स्टान्डर्ड चार्टर्ड बैंकले मलाई बैंकिङ बुझ्न सघायो- उनले भने -नविलले मलाई बैंकर बनायो ।
नेपाल बैंकको प्रमुख कार्यकारीका लागि आवेदन हालेका उनी राष्ट्र बैंकले प्राविधिक कारण देखाएर नियुक्ति प्रकृया स्थगित गरेपछि मेगा बैंक गएका हुन् । आवेदन हालेका मध्ये तलव तथा सुविधाको बिषयमा अन्तर देखिएपछि राष्ट्र बैंकले नियुक्ति प्रकृया स्थगित गरेको थियो । नेपाल बैंकको व्यवस्थापन अहिले राष्ट्र बैंकको जिम्मामा छ । पुरानो बैंकमा गएर केही गरौ भनेर नेपाल बैंकमा आवेदन दिएको उनले बताए ।
राष्ट्र बैंकभन्दा पुरानो बैंकलाई राम्रो अवस्थामा फर्काउन सक्छु भनेर आवेदन दिएको थिएँ-शाहले भने -तर यो मेरो असफल कोशिस थियो ।

उनले नेपाल बैंकको कोशिस असफल भएपछि नविलमा नै बस्नु बैंकका लागि पनि नराम्रो हुने भएकाले छाडेको बताए । उनको राजिनामा नविलले शुक्रवार नै स्विकृत गरिसकेको छ ।
नेपाल बैंक असफल भएपछि अन्त जागिर नपाएर बसेको भन्ने हुन्छ-उलने भने त्यही भएर पनि छाडेको हुँ ।

तत्कालिन नेपाल गि्रनलेज हालको स्टान्डर्ड चार्टर्ड बैंकबाट बैंकिङ करियर सुरु गरेका उनले नविल बैंकले आफूलाई प्रमुख कार्यकारी नियुक्त गरेर जोखिम उठाएको बताए । विदेशी बैंकको साझेदार नविलका उनी पहिलो नेपाली प्रमुख कार्यकारी हुन् । पत्रकार सम्मेलनमा बैंकका अध्यक्ष सत्यन्द्रप्यारा श्रेष्ठको प्रशंंसा गर्दै उनले श्रेष्ठबाट बैंकिङ क्षेत्रका धेरै कुरा सिकेको बताए ।
बैंकिङमा उहाँ मेरो गुरु पनि हो-उनले भने ।
उनले नविलको नेतृत्व गरेपछि बैंकले १ सय ११ प्रतिशतभन्दा वढी नेटवर्थ हासिल गरेको छ । करपछिको नाफा १ सय २६ प्रतिशत वढी नाफा कमाएको छ । निक्षेप संकलन पनि १ सय ६४ प्रतिशतले वढेको छ । कर्जा र लगानी पनि क्रमशः २ सय २७ र ६९ प्रतिशतले बढेको छ ।
बैंकले हासिल गरेको उपलब्धि अनिल शाहको कारणले मात्र होइन- उनले भने -सहकर्मी साथी र ब्यवस्थापनको सहयोग बिना यो उपलब्धि हासिल गर्न सकिन्दैन ।
शाहले नविल बैंक नेपालको नंबर एक बैंक भएको बताउँदै आफूले छाडेपछि पनि नंम्वर एक बैंकनै रहने विश्वास व्यक्त गरे । आफू आउनु पहिले पनि नविल ठूलो बैंक भएको बताउँदै उनले छाड्दा पनि बैंक अझ ठूलो भएको बताए ।

एक जनाले गर्दा बैंक माथि पुग्ने होइन-उनले भने -र एक जनाले छाड्दैमा बैंक तल झर्ने पनि होइन ।
नविल बैंक टिम वर्कका कारण सफल भएको उनले बताए बताए । सफल बैंक हुनका लागि अरु बैंकले नविल बैंकको साचालक र कर्मचारीसँग सिक्नु पर्ने उनले बताए । मेगा बैंकमा नविलबाट कर्मचारी लैजाने भन्ने प्रश्नमा उनले आउन चाहनेलाई रोक्न नसक्ने बताए ।
आउन चाहने मेगामा लाई छडिले हिर्काएर नआइज भन्न सकिन्न-शाहले भने -अन्य बैंकबाट पनि धेरै जना आउन सक्छन् ।

मेगा बैंकमा ५ बर्षका लागि जान लागेको बताउँदै उनले ३ बर्षसम्म कुनै वित्तीय कम्पनीमा जाननसक्ने बताए ।

तीन बर्षसम्म मैले मेगा बैंक छाड्न मिल्दैन-उनले भने ।

रेसुङगा विकासको सेयर

विश्लेषण
काठमाडौं मंसिर १३
रेसुङगा विकास बैंकले मंगलवारबाट सर्वसाधारण सेयर निष्कासन गर्ने भएको छ । बैंकले ९१ हजार ८ सय किक्ता साधारण सेयर निष्कासन गर्ने भएको छ । २ करोड १४ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी रहेको क्षेत्रीय स्तरको बैंकको सेयर निष्कासनपछि ३ करोड ६ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी पुग्ने छ ।
राष्ट्र बैंकका पुर्व कर्मचारी राजेन्द्रप्रसाद श्रेष्ठ अध्यक्ष रहेका बैंकमा खुद्रा व्यवशायीहरु साचालक रहेका छन् । लामो बैंकिङ अनुभव नभएका व्यक्तिद्वारा प्रवद्धित बैंक भएकाले यसले भविस्यमा लगानीकर्तालाई कस्तो प्रतिफल दिनसक्छ भनेर अहिले नै विश्लेषण भने गर्न सकिन्न । बैंकका अनुसार यसको माथिल्लो तहमा ८ बर्ष अनुभव सँगालेका सार्जन भट्टराई नायव महाप्रबन्धक छन् । अन्य दुई प्रबन्धक व्यवस्थापन र बैंकिङ क्षेत्रमा दुई बर्षको अनुभव भएका छन् ।
साधारण सेयर निष्कासनमा लगानीकर्ताको आकर्षण वढिरहेको अवस्थामा रेसुङगाको सेयर पनि लगानीका लागि आकर्षक हुनसक्छ । तर बैंकमा लामो बैंकिङ अनुभव र बजारमा साख भएका व्यक्ति नभएकाले यसको सेयरमा भने विश्वस्त भने हुन सकिन्दैन । गत बर्ष ४२ लाख १८ हजार रुपैयाँ नाफा कमाएको कम्पनीको प्रति सेयर आम्दानी करिव २० रुपैयाँ छ । केही बाणिज्य बैंकको जति नै प्रतिसेयर आम्दनी भएको यस बैंकले चालु आर्थिक बर्षभित्र जगेडा कोष ६५ लाख रुपैयाँ पुर् याउने आफ्नो योजना सार्वजनिक गरेको छ ।
गुल्मी जिल्लामा मात्र कारोवार गर्ने अनुमति पाएको बैंकले देशभरीका सर्वसाधारणका लागि सेयर निष्कासन गरेको हो । जिल्लाको दुई स्थानमा शाखा खोलिसकेको बैंकले मुलुकमा छरिएर रहेको पुँजीलाई एकिकृत गरेर संस्थागत लगानी गर्ने तथा वित्तीय मध्यस्थताको सेवा उपलब्ध गराउने उद्देश्य लिएको छ ।
सेयरको दोस्रो बजारमा विशेष गरी विकास बैंकहरुको सेयर मूल्य घटिरहेको अवस्थामा कम्पनीको सेयर निष्कासन भएको छ । अधिकांस विकास बैंकले लगानीकर्तालाई अकर्षक प्रतिफल वोनस सेयर तथा नगद लाभांस नदिइरहेको अवस्थामा रेसुङगा बैंकको सेयरमा लगानी गर्नु त्यति आकर्षक भने छैन ।
बैंकको वित्तीय अवस्था विश्लेषण गर्दा एकै जिल्लामा सिमित भएपनि बैंकले निक्षेप भने राम्रो संकलन गरेको छ । बैंकले गत बर्ष २१ करोड १४ लाख रुपैयाँ बचत संकलन गरेको छ । यस बापत बैंकले ५२ लाख ५३ हजार रुपैयाँ व्याज रकम भुक्तानी गरेको छ । बैंकले गत बर्ष १५ करोड २४ लाख रुपैयाँ कर्जा प्रवाह गरेको छ । बैंकसँग ७० करोड रुपैयाँ नगद सिाचति छ ।

कमोडिटिज बजारमा कच्चा तेलको पनि कारोवार

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं मंसिर ११
कमोडिटिज बजारमा सुनसँगै कच्चा तेलको कारोवार गर्ने लगानीकर्ता बढेका छन् । तेलको मूल्य उकालो लागेको तथा यसको जानकारी सजिलै पाउन सकिने भएकाले लगानीकर्ताको आकर्षण तेलतर्फ बढेको हो ।
एक महिनाअघिसम्म सुनको कारोवार गर्दै आएकी बानेश्वर शान्तिनगरकी श्रृजना तिवारीले अहिले कच्चा तेलमा हात हालेकी छन् । सुनजस्तो कच्चा तेलको मूल्यमा ठूलो मात्राले उतार-चढाव नआउने भएकाले जोखिम केही कम हुन्छ- दिल्ली युनिभसर्िटीबाट मास्टस्र इन कम्प्युटर एप्लिकेसन सकेकी उनले भनिन -यसमा नोक्सानी भइहाले पनि लगानी संकटमा नपर्ने भएकाले तेल कारोवार थालेकी हुँ ।
तेलको कारोवार गरेयता घाटा नभएको उनले बताइन् । तिवारीले अहिले सुनका लगानीकर्ता कच्चा तेलतर्फ तानिएको जानकारी दिइन् । सेयरजस्तै कारोवार हुने कमोडिटिज मार्केटमा जुनसुकै समयमा तेलको खरिद-विक्री गर्न सकिने र थोरै रकमबाट कारोवार गर्न सकिन्छ । यसले गर्दा पनि लगानीकर्ता कच्चा तेलको कारोवारतर्फ आकर्षित भएका हुन् ।
सेयरजस्तै बस्तु तथा सेवाको कारोवार गर्न सकिने कमोडिटिज बजारमा केही समयदेखि कच्चा तेलमा लगानी गर्ने बढेका हुन् ।
सुचनाको पहँच सुनको जसरी सजिलै पाउन सकिने भएकालॆ कच्चा तेलको कारोवार गर्ने बढेका हुन्-कमोडिटिजको कारोवार गर्ने मर्कन्टाइल एक्सचेन्ज नेपालकी ग्राहक सेवा व्यवस्थापक तेजश्वी शर्माले भनिन् । कम्पनीमार्फत एक हजारभन्दा वढीले कमोडिटिजमा कारोवार गरिरहेका छन् ।
सुन-चाँदी तेललगायत ११ वटा वस्तुको कारोवार गर्ने कम्पनीमा सुनपछि कच्चा तेलको कारोवार हुने गरेको छ । शर्माले तेलपछि चाँदी र तामाको कारोवार वढी हुने जानकारी दिइन् । नेपालको कमोडिटिज बजारमा तेलको कारोवार नयाँ भएकाले पनि लगानीकर्ता बढेको उनले बताइन् ।
सुन-चाँदीको सम्वन्ध नेपालमा भएपनि कच्चा तेलको सम्वन्ध केही छैन । नाफा कमाउने हिसाबले मात्र तेलको कारोवार भएको हो-उनले भनिन् -तेलको मूल्य केही समयदेखि उकालो लागेकाले नाफा बनाउन सकिन्छ भन्ने मनोविज्ञानले गर्दा लगानीकर्ता बढेका हुन् ।

सुनजस्तै कच्चा तेलका बारेमा पनि अन्तर्राष्ट्रिय बजारको टे्रन थाहापाउन सकिने तथा यसका बारेमा विभिन्न विश्लेषण र सुचनाहरु आइरहने भएकाले नेपाली लगानीकर्ताले बजार के हुन्छ भनेर अनुमान गर्न सक्ने हँुदा कारोवार गर्नेको संख्या बढेको हो ।
सुनका लगानीकर्ताका साथै नयाँ लगानीकर्ता पनि तेल कारोवार गर्न थपिइरहेका छन्-शर्माले भनिन् ।
सानो-ठूलो दुबै परिमाणमा तेलको कारोवार गर्न सकिन्छ । नेपालमा कमोडिटिजको कारोवार गर्ने दुई कम्पनी साचालनमा रहेपनि मर्कन्टाइलले मात्र कच्चा तेलको खरिद-बिक्री गर्छ । कम्पनीका अनुसार दैनिक ५ सय लट कच्चा तेल कारोवार हुने गरेको छ ।
मेजर र मिनी दुई परिमाणमा कारोवार गर्ने कम्पनीले मेजर एक लटमा २ सय ५० ब्यारेल तेल हुन्छ । यस्तै मिनीको एक लटमा ५० ब्यारेल तेल हुन्छ । लगानीकर्ताले मेजर परिमाणमा कारोवार गर्दा एक लटका लागि ७० हजार रुपैयाँ कम्पनीमा बुझाउनु पर्ने शर्माले बताइन् । उनले मिनी परिमाणमा कारोवार गर्दा एक लटका लागि २५ हजार रुपैयाँ जम्मा गर्नु पर्ने जानकारी दिइन् ।
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा मूख्य रुपमा सुनपछि तेलको कारोवार हुने गरेको छ । केही समयदेखि कच्चा तेलको मूल्य बढेकाले नाफा कमाउन सकिन्छ भन्ने सोचेर लगानीकर्ता यसतर्फ आकर्षित भएको उलने बताइन् । सुरुमा मेजर परिमाण सुरु गरेको कम्पनीले ५ महिनादेखि मिनी परिमाणको कारोवार पनि सुरु गर्न थालेको हो । मिनी परिमाण सुरु भएपछि साना लगानीकर्ता पनि कच्चा तेलको कारोवार गर्न सक्ने भएको उनले जानकारी दिइन् । अहिले मेजर र मिनी दुबै परिमाणमा बराबर कारोवार हुने गरेको छ ।

सेयर बजार सम्वन्धि सफ्टवेयर

नागरिक संवाददाता
काठमाडौं मंसिर १०
ज्याम टेक्नोलोजिज्ले सेयर लगानीकर्तालाई आफ्नो सेयरको वास्तविक अवस्था थाहापाउन सजिलो हुने अनलाइन सफ्टवेयर ज्याम्ब् पोर्टफोलीयो ट्याकर बजारमा ल्याएको छ । ज्यामले नेपाल सेयर मार्केट डट कमको माध्यमबाट ज्याम् पोर्टफोलियोको ट्याकर सप्टवेयरको विकास गरेको हो । अनलाइनमा आधाररित भएकाले सफ्टवेयर सन्सारको जुनसुकै कुनाबाट पनि चलाउन सकिने ज्यामका प्रमुख कार्यकारी अशोक महर्जनले बताए ।
यसको प्रयोगकर्ता दुई हजारको हाराहारीमा पुगिसकेका छन् । विद्यार्थीका लागि सहुलियत दरमा उपलब्ध हुने ट्याकर नेपालका सेयर लगानीकर्ताका लागि नौलो भएको उनले बताए । आफूले लगानी गरेको कम्पनीको सेयरका बारेमा सम्पुर्ण जानकारी पाउन सकिन्छ-उनले भने -चाँडै यसलाई अझ परिस्कृत गर्ने तयारीमा छौं ।

आफ्नो लगानीको कुल बजार मुल्य तुरुन्तै थाहा पाउन सकिने ट्याकरबाट दैनिक कारोबारबाट लगानीमा भएको परिवर्तका बारे तुरुन्त जानकारी लिनसकिने महर्जनले बताए । यसबाट लगानीकर्तालाई सेयरको स्थिति बारे ताजा जानकारी र विश्लेशण पनि उपलब्ध हुने छ । सफ्टवेयरको माध्यमबाट प्राविधिक विश्लेशण गन सकिने भएकाले लगानीकर्ताले कस्तो अवस्थामा सेयर खरिद-विकि्र गर्ने भनेर निर्णय गर्न सक्छन्-उनले भने । सफ्टवेयर सवैले बुझ्ने गरी विकास गरिएकालॆ सजिलै चलाउनल सकिने उनले दावी गरे ।
कारोबार समयमा तथा बजार बन्द भएपछि आफ्नो लगानी पोर्टफोलियोकॊ कुल मुल्य तथा कर पछिको खुद आम्दानी थाहा पाउना सकिन्छ । यसबाट सेयर खरिद गर्दा पुँजीगत लाभकर धितोपत्र वोर्ड तथा सेयर दलाल कमिसनपछिको आम्दानी पनि निकाल्न सकिन्छ । सेयर खरिद-विकि्र सम्बन्धि सम्पुर्ण रेकर्ड राख्न सकिने ट्याकरमा कारोबार नंबर सेयर संख्या खरिद मूल्य प्रमाणपत्र नम्बर सेयरहोल्डर नंबरलगायतका तथ्यांक राख्न सकिने महर्जनले बताए । यसले गर्दा हकप्रद सेयर भर्दा प्रमाणपत्र बोक्ने झण्झट हुँदैन ।
प्रत्येक दिन कुन-कुन कम्पनिले नाफा गर् यो र कुन-कुन कम्पनीले घाटा गर् यो भनेर पनि ट्याकरबाट थाहापाउन सकिने छ । ट्याकरबाट कुल मुनाफा तथा घाटामा कुन कम्पनीले कति फरक पार् यो भन्ने जानकारी पनि पाउन सकिने उनले जानकारी दिए ।
आफुसँग भएका कम्पनीको वित्तीय अवस्थाहरुको बारे आधारभुत र प्राविधिक विश्लेषणका साथै चार्टहरु पनि पाउन सकिन्छ । यसले कुन समयमा खरिद-विक्री गर्ने भनेर लगानीकर्तालाई निर्णया लिन सजिलो हुन्छ-उनले भने । क्षेत्रगत आधारमा सेयरको स्थिति कस्तो छ भन्ने जानकारीको तथ्यांक उपलब्ध हुने ज्यामले जनाएको छ । यसबाट एक भन्दा वढी पोर्टफोलियो बनाएर तुलनात्मक विश्लेषण पनि गर्न सकिन्छ ।
सेयर मार्केट अध्ययनको लागि आफ्नो पैसा लगानी नगरी भर्चुअल रुपमा पोर्टफोलियो बनाएर अध्ययन गर्न सकिन्छ । यसले पुँजी बजारमा प्रवेश गर्न चाहनेलाई कम्पनी छुट्याउन सजिलो हुन्छ । आफुसँग भएका कम्पनीको बारे नयाँ सुचना प्राप्त गर्न सकिन्छ । यसले गर्दा विभिन्न पत्रिका तथा अन्य माध्यमबाट संम्वन्धित कम्पनीको सुचना खोजिरहनु पदैन- महर्जनले भने । हकप्रद सेयर भरे÷नभरेको बोनस सेयर तथा लाभांस लिए÷नलिएको लगायतका जानकारी पनि सम्बन्धित सेयरको साथमा राख्न सकिन्छ । यसो हुँदा हकप्रद सेयर भर्न बिस्रने सम्भावना कम हुन्छ ।

लगानीकर्ता सेयरबाट कमोटिजतर्फ

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं, मंसिर १०-
सामाखुशीका दीर्घमान श्रेष्ठ अहिले कमोडिटिज मार्केटसेयर जस्तै कुनै पनि वस्तु र सेवाको कारोबारमार्फत सुनमा लगानी गर्न थालेका छन्। सेयरमा निरन्तर घाटा खाएपछि श्रेष्ठ कमोडिटिजतर्फ लागेका हुन्।
‘सेयर मूल्य घटेपछि धेरै घाटा लाग्यो' पद्मश्री सहकारी संस्था बागबजारका प्रमुख कार्यकारी समेत रहेका उनले भने ‘अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्य बढिरहेकाले नाफा लिन कमोडिटिजमा कारोबार केन्द्रित गरेको छु।' उनले आठ महिनादेखि फ्युचर मार्केटबाट सुन खरिद-बिक्री गरिरहेका छन्।

सेयर बजार खस्किएको र नेपालको सन्दर्भमा नौलो भएकाले पनि कमोडिटिज मार्केटमा ‘लगानी गरी हेरुँ न' भन्नेको संख्या अहिले बढेको छ।

सेयर जस्तै कारोबार हुने कमोडिटिज मार्केटमा जुनसुकै समयमा कारोबार गर्न सकिन्छ। तुरुन्तै खरिद तथा विक्री गर्न सकिने यो बजारबाट ८१ हजार रुपैयाँमा एक केजी सुन किन्न सकिने भएकाले पनि यसतर्फ आकर्षण बढेको हो।

सेयर बजारभन्दा जटिल भएकाले नबुझि यो बजारमा लगानी गर्दा नोक्सानीको संभावना पनि उत्तिकै रहेको विश्लेषक बताउँछन्। ‘नबुझि यो बजारमा आउनु हुदैन' डेरिभेटिभ्स फ्युचर मार्केट ब्रोकर मर्निङस्टार इन्भेष्टमेन्ट सर्भिसेजका विश्लेषक दिपेन्द्र बास्कोटाले भने। यसमा लगानीकर्ता श्रेष्ठ पनि सहमत छन्। ‘यसमा नाफा कमाउन आक्रमक भएर हुँदैन यससम्बन्धी समाचार विश्लेषणका बारेमा एकदमै चनाखो हुनुपर्छ'- श्रेष्ठले भने। कमोडिटिज मार्केट नेपालमा नयाँ भएकाले पनि लगानीकर्ता आकर्षित भएका हुन्।

नेपालको कमोडिटिज मार्केटमा अहिले सुन, चाँदी र कच्चा तेलमा बढी आकर्षण छ। सन् २००८ को अक्टोवरबाट बढ्न थालेको सुनको मूल्य त्यसयता घटेको छैन । ६ सय अमेरिकी डलर प्रति औंस ३१ ग्राम बाट निरन्तर बढिरहेको सुन मंगलवार ११ सय ६८ डलर पुगेको छ।

सेयरको बजार मूल्यका आधारमा निर्धारण हुने नेप्से सुचकांक भने मंगलबार २९ महिनायताकै न्यून विन्दु ५ सय ४३ मा झरेको छ। ‘सुनको मूल्य बढेर लगानीकर्तालाई फाइदा हुने सम्भावनालाई बलियो बनाइदिएको छ भने सेयर मूल्य घटेर लगानी संकटमा परेको छ' बास्कोटाले भने ‘यसले गर्दा सेयरका लगानीकर्तालाई कमोडिटिज मार्केटले तानेको हो।' अन्तर्राष्ट्रिय विश्लेषकले २००९ को अन्त्यसम्ममा सुनको मूल्य प्रतिऔंस १३ सय ५० डलरसम्म पुग्ने अनुमान गरेका छन्।

लगानीकर्तालाई डेरिभेटिभ फ्युचर मार्केटले तानेको तथ्यलाई दुई एक्सचेन्ज कम्पनीमा हुने दैनिक कारोबारले पनि पुष्टी गर्छ। ‘पछिल्लो समयमा दैनिक तीन सय किलोग्रामसम्म सुनको कारोबार हुने गरेको छ'- कमोडिटी एण्ड मेटल एक्सचेन्जका प्रमुख कार्यका विजय सत्यालले भने। पहिले यो कम्पनीको कारोबार दैनिक ४०÷५० किलोग्राम थियो। अर्को कम्पनी मर्कन्टायल एक्सचेन्ज नेपालले दैनिक ५ सय किलोग्रामभन्दा बढी सुनको कारोबार गरिरहेको छ। दुवै एक्सचेन्ज कम्पनीमा दैनिक १० देखि २० जना नयाँ लगानीकर्ताको थपिएको दाबी सम्बद्ध अधिका गर्छन्।

सेयर बजारमा भने आपुर्ति बढेपनि माग नबढेकाले मूल्य घटिरहेको छ। उनले डेरिभेटिभ फ्युचर मार्केटमा छिर्दाको समयमा केही नोक्सानी व्यहोरे पनि अहिले नाफामा गएको जानका दिए। ‘बजार बुझै गएपछि नाफा हुन थालेको छ'- उनले भने।

कारोवार कसरी हुन्छ ?
कमोडिटिज मार्केटबाट एक केजी सुन खरिद गर्न सबैभन्दा पहिले यसको कारोवार गर्ने कम्पनीमा ८१ हजार रुपैयाँ जम्मा गर्नुपर्छ। रकम जम्मा गरेपछि कम्पनीले एक केजी सुन खरिद गरेको कागजात उपलब्ध गराउँछ। यसअघि लगानीकर्ताले कम्पनीको व्रोकरसँग सुन खरिद गर्ने सम्वन्धि सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ। सम्झौतापछि व्रोकरले कम्पनीको सुन तथा अन्य कमोडिटी मौज्दात राख्ने क्लियरिङ हाउसमा लगानीकर्ताले खरिद गर्न चाहेको सुनको परिमाणका बारेमा जानका गराउँछ। क्लियरिङ हाउसले कसैले सुन बेच्न चाहेको भए त्यो सुनको परिमाण र खरिद गर्न चाहेको सुनको परिमाणलाई मिलाउँछ। यदि विक्री गर्न कुनै लगानीकर्ता नभेटिए क्लियरिङ हाउसले नै खरिद गर्न चाहेको सुनको परिमाण ब्रोकरलाई उपलब्ध गराउन सक्ने जानका गराउँछ। यसपछि ब्रोकरले सुन खरिदको आदेश दिन्छ। आदेश पाएको क्लियरिङ हाउसले कारोवार गर्ने कम्पनीमार्फत व्रोकर हुँदै लगानीकर्तालाई सुन खरिद गदिन्छ। यहि प्रक्रिया अन्तर्गत लगानीकर्ताले सुन विक्री गर्न पनि सक्छ।
कमोडिटीज बजारका जोखिम
प्रत्येक सेकेन्डमा मूल्य परिवर्तन भइरहने भएकाले लगानी जोखिमको संभावना
अन्तर्राष्ट्रिय बजार अनुसार मूल्य निर्धारण हुने
बजारसम्वन्धि धेरै जानका भए मात्र नाफा आर्जन गर्न सकिनॆ
http://www.nagariknews.com/economy/share-market/7472-2009-11-25-04-58-34.html

२ खर्ब गुमाए सेयर लगानीकर्ताले

काठमाडौं, मंसिर १० नागरिक- पछिल्लो १५ महिनामा सेयर बजारका लगानीकर्ताले २ खर्ब १४ अर्ब रुपैयाँ गुमाएका छन् । १५ महिनाअघि बजार पुँजीकरण ६ खर्व १२ अर्ब रुपैयाँ रहेकोमा अहिले घटेर ३ खर्व ९७ अर्ब रुपैयाँमा पुगेको छ।
गत वर्षको भदौमा नेप्से परिसुचक १ हजार १ सय ७५ दशमलब ३८ विन्दुमा पुगेको थियो। मंगलबार नेप्से परिसुचक घटेर ५ सय ४३ दशमलब ४१ विन्दुमा कायम भएको छ। यो २९ महिनायताकै न्युन विन्दु हो । नेप्सेको अधिकतम अंक र मंगलबारको अंकलाई आधार मान्दा सेयर लगानीकर्ताले यति धेरै रकम गुमाएका हुन्। सेयर बजार घटेपछि बजार पुँजिकरण पनि क्रमशः घटिरहेको छ। मंगलबार बजारमा ५ करोड २७ लाख रुपैयाँ वरावरको सेयर कारोवार भएको छ। बजार बढेका बेला दैनिक १० करोड रुपैयाँभन्दा बढीको कारोवार हुने गरेको थियो ।
‘संस्थापक सेयर दोस्रो बजारमा आउने ÷नआउने द्धिविधाले बजार घटिरहेको छ'- सेयर दलाल संघका अध्यक्ष नन्दकिशोर मुन्दडाले नागरिकसँग भने । माओवादी सरकारले पुँजीगत लाभकर बढाएको र तत्कालिन अर्थमन्त्री बाबुराम भट्टराईले सेयर बजार प्रति गरेको नकारात्मक टिप्पणीले सेयर बजार लगातर घटेको थियो ।

भट्टराईले पुँजीगत लाभकर १० बाट १५ प्रतिशतमा पुर् याएपछि बजार घटेको थियो । नयाँ सरकार गठनपछि पुँजीगत लाभकर पहिलेकै अवस्थामा झारिए पनि बजार उकालो लागेको छैन । नयाँ सरकार बनेपछि केही समय उकालो लागको बजार परिसूचक ४ महिनादेखि लगातार घटिरहेको छ।
http://www.nagariknews.com/economy/share-market/7470-2009-11-25-04-38-33.html

तीन महिनाभित्र तीन बैंकले कारोवार थाल्ने

काठमाडौं मंसिर ५
राष्ट्र बैंकबाट संचालन स्वीकृति पाएका तीन बाणिज्य बैंकले आगामी तीन महिनाभित्र कारोवार थाल्ने भएका छन् । जनता बैंक नेपाल मेघा र कमर्श एण्ड ट्रष्ट बैंकले तीन महिनाभित्र कारोवार सुरु गर्ने भएका हुन् । तीन बैंक साचालनमा आएपछि बाणिज्य बैंकको संख्या २९ पुग्ने छ ।
कारोवार साचालनका लागि बैंकिङ सफ्टवेयर खरिद गरिसकेका छौं- जनता बैंक नेपालका अध्यक्ष गुरुप्रसाद न्यौपानेले नागरिकसँग भने । उनले आगामी २० दिनभित्र बैंकले आन्तरिक कारोवार सुरु गरिसक्ने बताए । आन्तरिक कारोवार सुरु भएको केही समयमा नै हामी औपचारिक कारोवार सुरु गछौं-उनले भने । २ अर्व रुपैयाँ चुक्ता पुँजीसहित साचालनमा आउन लागेको बैंकले प्रमुख कार्यकारीमा विजय पन्तलाई नियुक्त गरिसकेको छ । पन्त नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंकबाट आएका हुन् । न्यौपानेले बैंकमा आठ सय ९८ जना संस्थापक सेयरधनी रहेको बताए । बैंकको केन्द्रीय कार्यालय नयाँवानेश्वरमा रहेको छ । साचालनमा आएलगत्तै पोखराको न्युरोडमा शाखा विस्तार गरिने उनले जानकारी दिए ।
मेगा बैंकले ऋषी पाचमीका दिन माघ ६ गते देखि कारोवार थाल्ने भएको छ । बैंक समन्वय समितिका सदस्य मदन आचार्यले प्रमुख कार्यकारीका लागि केहीसँग कुरा भइरहेको बताए । साचालनमा रहेका बैंकका प्रमुख कार्यकारीसँग कुरा भइरहेको छ- उनले भने -सोमवारसम्म कार्यकारीको टुङ्गो लाग्ने छ त्यसपछि बैंकले अन्य कारवाहीलाई अघि बढाउने छ । उनले कार्यकारी नियुक्तपछि बैंकिङ सफ्टवेयर खरिद गर्ने जानकारी दिए । मदनकुमार दाहाल अध्यक्ष रहेको बैंकको चुक्ता पुँजी २ अर्ब ३३ करोड रुपैयाँ छ । बैंकको अधिकृत पुँजी ४ अर्ब रुपैयाँ छ ।
केन्द्रीय कार्यालय काठमाडौंको कान्तिपथमा रहने जानकारी दिँदै आचार्यले बैंकको सम्पुर्ण पुर्वाधार तयार भइसकेको बताए । बैंकमा ६२ जिल्लाका १ हजार २ सय २८ जना संस्थापक सेयरधनी छन् ।
दुई अर्ब रुपैयाँको चुक्ता पुँजीसहित साचालनको तयारीमा रहेको कमस्र एण्ड ट्रष्ट बैंकलाई दुर्गाप्रसाद न्यौपाने र सोभा न्यौपाने नेतृत्व गरेका छन् । यो बैंक आगामी तीन महिनाभित्र साचालनमा आउने छ । तीन महिनाभित्र साचालनमा ल्याउने तयारीमा जुटेका छौं-बैंकका एक संस्थापकले भने । उनका अनुसार बैंक अहिले प्रमुख कार्यकारीको खोजिमा रहेको छ । केही बैंकमा प्रमुख कार्यकारीहरुसँग कुराकानी भइरहेको छु-उनले भने -तर टुङो लागिसकेको छैन । बैंकलाई एकैचोटी ुफुलफ्लेजु मा ल्याउने उनले जानकारी दिए ।
प्रमुख कार्यकारी नियुक्त गरेपछि सफ्टवेयर जनशक्ति र अन्य बैंकिङ सेवाका बारेमा टुङो लाग्ने बैंकका एक संस्थापकले नागरिकलाई बताए । उनले राष्ट्र बैंकले मागेको कुल चुक्ता पुँजीको ४५ प्रतिशत रकम जम्मा गरिसकेको जानकारी दिए । सबै कागजी प्रकृया सकिसकेको छ- उनले भने -बैंकको केही आन्तरिक काम नसकिएकाले साचालनमा आउन तीन महिना लाग्ने भएको हो ।
अन्य तीन बैंक पनि राष्ट्र बैंकसँग साचालन अनुमति पर्खेर बसेका छन् । केन्द्रीय बैंकका अनुसार सिभिल स्टेट बैंक अफ नेपाल र सन्चुरी बैंक साचालन अनुमति पर्खेर बसेका हुन् । तीनै बैंकले कुल चुक्ता पुँजीको ५ प्रतिशत रकम राष्ट्र बैंकमा जम्मा गरिसकेका छन् । साचालन अनुमति पाएपछि बैंकले थप ४० प्रतिशत रकम राष्ट्र बैंकमा जम्मा गर्नु पर्छ ।
हाउजिङ निर्माता कम्पनी सिभिल होम्सका प्रमुख इच्छाराज तामाङ सिभिल बैंकका अध्यक्ष हुन् । बैंकले प्रमुख कार्यकारीमा सनराइज बैंकका पूर्व प्रमुख कार्यकारी किशोर महर्जनलाई नियुक्त गरिसकेको छ । महर्जनले व्यवस्थापनले असहयोग गरेको भन्दै एक महिनाअघि सनराइज बैंक छाडेका थिए ।

हरेक वर्ष लगानीकर्तालाई बोनस

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं कात्तिक २९
म लगानीकर्ताको गोजीबाट पैसा झिकेर सेयर किनाउँदिन- बाणिज्य बैंकका रुपमा पहिलो आर्थिक वर्ष पार गरेको डीसीबीएल बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुधिर खत्रीले भने -त्यही भएर हरेक बर्ष म लगानीकर्तालाई वोनस सेयर नै दिने गरी काम गरिरहेको हुन्छु । यसैबाट बैंकले पुँजी वृद्धि गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।
उनको बैंकले गत आर्थिक बर्षको नाफाबाट आफ्ना सेयरधनीलाई ५ प्रतिशत वोनस सेयर दिएको छ । अर्को वर्ष १० प्रतिशत वोनस सेयर दिने लक्ष्य बैंकले राखेको छ । चुक्ता पुँजी १ अर्ब ६५ करोड रुपैयाँ पुगेको बैंकलाई राष्ट्र बैंकले निर्धारण गरेको २ अर्ब पुँजी पुर् याउन गाह्रो नहुने खत्रीले बताए ।
बैंकिङ क्षेत्रको बढ्दो प्रतिस्पर्धामा एडीबीएलले आक्रमक रणनीति लिएको छैन । एक-एक खुड्किलो उक्लिएर बैंकलाई माथि पुर् उनले उनको लक्ष्य छ- खत्रीले भने -विस्तारै गयो भने जित स्थायी हुन्छ भन्ने हो ।
राष्ट्र बैंकले तोकेको पुँजी संरचनामा मात्र सीमित नरही बैंकले पुँजी वृद्धिलाई प्राथमिकता दिने जनाएको छ ।
बैंकले चालु आर्थिक बर्षको पहिलो तीन महिनामा १० करोड ३० लाख रुपैयाँ कमाएको छ । यो नाफा गत बर्षको यसै अवधिको तुलनामा ८८ प्रतिशतले बढी हो ।
बैंकले नाफा वढाउनका लागि नयाँ नयाँ क्षेत्रमा लगानी विस्तार गर्ने जनाएको छ । बैंक साचालन खर्च घटाउन सफल रहेकाले नाफा बढेको बताउँदै उनले यसलाई निरन्तरता दिने बताए । साचालन खर्च कम भएको मध्ये डीसीबीएल पनि एक हो-उनले भने ।
बैंकको गत वर्ष साचालन खर्च ९ करोड २२ लाख रुपैयाँ थियो । यसमध्ये ५ करोड २७ लाख रुपैयाँ मात्र कर्मचारी सेवा सुविधामा खर्च भएको बैंकले जनाएको छ । खर्च कटाएर बैंकले २९ करोड ५४ लाख रुपैयाँ साचालन मुनाफा गरेको थियो ।
बैंकले यो आर्थिक वर्षभित्र थप १० शाखा बिस्तार गर्ने जनाएको छ । अहिले बैंकका ५ शाखा साचालनमा छन् । बैंकले शाखा विस्तारमा फरक रणनीति लिएको छ । एउटा पश्चिममा र अर्को पूर्वमा नभई बैंकले एकै क्षेत्रमा शाखाको पहुँच पुर् याएपछिमात्रै अन्यत्र बिस्तार गर्ने रणनीति लिएको छ । बैंकले इटहरी धरान भोटाहिटी सानेपा र धापासीमा शाखा खोल्ने तयारी गरिरहेको छ ।
बैंकले अहिलेसम्म कर्जा प्रवाहमा समस्या नरहेको जनाएको छ । अहिलेको चुनौती निक्षेप बढाउने हो-उनले भने । उनका अनुसार लगानीको क्षेत्र फराकिलो भएको छ । जलस्रोत साना तथा मझौला उद्योग घरजग्गा उपभोक्ता कर्जा आयात-निर्यात उत्पादनमूलक उद्योगमा लगानी संभावना छ-उनले भने ।
अहिले घरजग्गामा बैंक ऋणलाई केही जोखिमपूर्ण मानिए पनि बैंकले यसमा पूर्ण सावधानी अपनाएको जनाएको छ । व्यवसायिक सम्भावना भएको कम्प्लेक्स हाउजिङलगायतमा मात्र हामीले कर्जा लगानी गरिरहेका छौं-उनले भने -नगद प्रवाह हुने खालका योजनामामात्र बैंकले लगानी गर्ने रणनीति छ ।
बैंकले प्रतितपत्र एलसी मा पनि उल्लेख्य सफलता पाएको छ । कुनै पनि बेला ७० करोडसम्मको एलसी कारोवारको लागि समस्या नभएको बताउँदै उनले यसलाई १ अर्ब रुपैयाँ पुर् याउने जनाए ।
एक वर्षको कार्यकाललाई बैंकले परिचयको चरण मानेको छ । अब हामी नाफा वृद्धि लक्षित काम गछौं-खत्रीले भने -गुणस्तरीय सेवा उपलब्ध गराउँदै नाफा वृद्धि गर्ने छौं ।
बैंकले एटीएमको संख्या बढाउने कारोबारको लागि सफ्टवेयर अपग्रेट गर्ने अनलाइन सेवा एसएमएस बैंकिङको तयारी गरिरहेको छ । सबैभन्दा पहिले आफूले आफूलाई जित्नु छ- उनले भने ।
बैंकिङ सेवा विस्तारका लागि अन्य बैंक तथा बित्तीय कम्पनीबाट कर्मचारी तान्ने होडमा डिसिबीएल नरहेको उनको दावी छ । हामी आफै दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्न सक्छौं-उनले भने -विश्वविद्यालय पूरा गरेका विद्यार्थीलाई सिकाएर योग्य बनाउने हाम्रो परम्परा हो ।

घुम्ति बैंकिङ कारोवार नेपाली रुपैयाँमा

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं कात्तिक २८
घुम्ति बैंकिङ सेवा साचालन गर्न चाहने बैंक तथा वित्तीय संस्थाले नेपाली रुपैयाँमा मात्र कारोवार गर्नु पर्ने भएको छ । राष्ट्र बैंकले घुम्ति सेवा साचालन गर्दा निक्षेप संकलन तथा भुक्तानी नेपाली रुपैयाँमा नै गर्नु पर्ने व्यवस्थासहितको निर्देशन एक साताअघि बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई दिएको छ । घुम्ति सेवामार्फत निक्षेप कारोवार र रेमिट्यान्स सेवा वाहेक अन्य सुविधा उपलब्ध गराउन नपाउने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले आफ्ना शाखामा मात्र कारोवार केन्द्रीत नराखेर यसलाई वढाउन घुम्ति सेवाको माग गरेपछि राष्ट्र बैंकले यसका लागि बाटो खुला गरिदिएको हो । केन्द्रीय बैंकले १७ बुँदे लिखित निर्देशन दिँदै बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई राष्ट्र बैंकबाट स्वीकृति लिएर मात्र सेवा साचालन निर्देशन दिएको छ । यो सेवा हाल एभरेष्ट सिटिजन्स बैंक इन्टरनेसनल लगायत केही बैंकले सुरु गरिसकेका छन् ।
घुम्ति बैंकिङ सेवा उपलब्ध गराए बापत कम्पनीले अहिले भइरहेको व्यवस्था वाहेक अन्य कुनै पनि सेवा शुल्क उपभोक्तासँग लिन नपाउने व्यवस्था राष्ट्र बैंकले गरेको छ । कारोवारको विवरण तत्काल ग्राहकको खातामा हेर्न सकिने व्यवस्था गर्न पनि निर्देशन दिएको छ ।
घुम्ति सेवा राजधानी वाहेकका स्थानमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको नजिकको शाखालाई संम्पर्क तथा नियन्त्रण कार्यालय तोकेर साचालन गर्नु पर्ने राष्ट्र बैंकका एक अधिकारीले बताए । उनले घुम्ति सेवामा प्रयोग हुने नगद मार्गस्थ नगद ट्रन्जिट सवारी साधन कर्मचारी र अन्य सम्पतिको बिमा अनिवार्य गरेको हुनु पर्ने जानकारी दिए । यो सेवा साचालन गर्दा आइपर्ने सुरक्षा प्रणालीको संम्वन्धित बैंक तथा वित्तीय संस्था आँफैले व्यवस्था गर्नु पर्ने छ ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाले घुम्ति सेवा उपलब्ध गराउने स्थानका बारेमा सरकारी अधिकारीको स्वीकृति लिनु पर्ने व्यवस्थालाई अनिवार्य गरिएको छ । कम्पनीले यसका लागि आवश्यकता अनुसार स्थानीय प्रहरी प्रशासनसँग तुरुन्त सम्पर्क गर्न सकिने आधुनिक साचार साधनको व्यवस्था हुनु पर्ने राष्ट्र बैंक अधिकारीले बताए । सुरक्षा स्थिति तथा स्थान हेरी कम्पनीले कारोवार रकमको सीमा आफै निर्धारण गर्नसक्ने छुट राष्ट्र बैंकले दिएको छ । घुम्ति सेवा उपलब्ध हुने स्थानमा सुरक्षा दिन कम्पनीको तर्फबाट हतियार सहितको सुरक्षा गार्डको व्यवस्था हुनु पर्ने छ ।
घुम्ति बैंकिङलाई सुरक्षित बनाउन बैंक तथा वित्तीय संस्थाको आन्तरिक लेखापरीक्षण विभागले निष्चित मापदण्ड बनाएर आन्तरिक लेखापरीक्षणमा यो सम्वन्धि कारोवारलाई पनि समेट्नु पर्ने राष्ट्र बैंकले निर्देशन दिएको एक अधिकारीले बताए । उनका अनुसार यो सेवा साचालन गर्ने कम्पनीले सेवा दिने सवारी साधनमा आवश्यक पुर्वाधार र सुचना प्रणाली जडान गरिएको हुनु पर्ने सर्त राष्ट्र बैंकले राखेको छ । घुम्ति सेवामा जाने कर्मचारीले स्वीकृति प्राप्त भौगोलिक क्षेत्रमा मात्र गएको प्रमाणित हुने सवारी साधनको लग बुक तथा अन्य कागजात तयार गरेको हुनु पर्ने छ ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाको साचालक समितिले निर्णय गरेपछि मात्र सुरु गर्न सकिने घुम्ति सेवामा नेटवर्क र डाटावेस पूर्ण सुरक्षित हुनु पर्ने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । प्रविधिमा समस्या आएर निक्षेप तथा भुक्तानी कारोवार प्रभावित भएर डाटावेस क्षति भएमा यसको जवाफदेही संम्वन्धित कम्पनी हुनु पर्ने छ । राष्ट्र बैंकले सफ्टवेयर डाटालाई कम्पनीको केन्द्रीय सुचना प्रणालीमा तत्कालै प्रवाह हुने गरी व्यववस्था मिलाउन पनि निर्देशन दिएको छ ।

मर्चेन्ट बैंक परिपत्र

काठमाडौं कात्तिक २२
चालु आर्थिक बर्षको पहिलो तीन महिनामा निष्कृय कर्जा ५ प्रतिशतभन्दा कम भएको बैंक तथा वित्तीय कम्पनीले माात्र मर्चेन्ट बैंक खोल्न पाउने भएका छन् । बैंक तथा वित्तीय कम्पनीले मर्चे्रन्ट बैंकको काम गर्ने गरी खोलेको सहायक कम्पनी पब्लिक लिमिटेड हुनु पर्ने राष्ट्र बैंकले आइतवार जनाएको छ ।
यसरी स्थापना गरिएको कम्पनीले कम्तिमा ३० प्रतिशत साधारण सेयर जारी गर्नु पर्ने राष्ट्र बैंकले जारी गरेको मर्चेन्ट बैंकिङको काम गर्ने सहायक कम्पनी स्थापना सम्वन्धि परिपत्रमा उल्लेख छ । सहायक कम्पनीमा मुख्य कम्पनीको अधिकतम ७० प्रतिशत संस्थापक सेयर स्वामित्व हुनु पर्ने छ । राष्ट्र बैंकले यसमा मूख्य कम्पनीको ५० प्रतिशत न्युनतम संस्थापक सेयर स्वामित्व निष्चित गरिएको छ ।
राष्ट्र बैंकको नीतिगत व्यवस्था तथा निर्देशनले तोके अनुसार न्युनतम चुक्ता पुँजी पुरा भएपछि मात्र सहायक कम्पनीले मर्चेन्ट बैंकको कार्य गर्न सक्ने छन् । सहायक कम्पनीले धितोपत्र निष्कासनका लागि विवरणपत्र विक्री सम्वन्धि प्रस्ताव तथा अन्य विवरण तयार गर्नेलगायत धितोपत्र निष्कासन र विक्री प्रबन्ध सम्वन्धि आवश्यक सबै कार्य गर्न सक्ने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । सहायक कम्पनीका रुपमा स्थापित मर्चेन्ट बैंकले संगठित संस्थाले निष्कासन गरेको सेयर विक्री नभएमा आफूले खरिद गर्ने प्रत्याभूति अन्डरराइटिङ दिन सक्ने छ । कम्पनीले ग्राहकसँग सम्झौता गरेर उनीहरुका लागि लगानी व्यवस्थापनको समेत कार्य गर्न सक्ने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।
सेयर जारी गर्ने संस्थाको तर्फबाट सेयरधनीको अभिलेख राख्ने तथा सेयरको नामसारी लगायत सेयर रजिष्टे्रसन सम्वन्धि सेवा प्रदान गर्न सक्ने राष्ट्र बैंकले जारी गरेको परिपत्रमा उल्लेख छ । मर्चेन्ट बैंकले सेयर खरिद तथा विक्री मूल्य अंकित गरी त्यस्तो धितोपत्र आफ्नो नामबाट कारोवार गरी बजार निर्माताको समेत कार्य गर्न सक्ने छ ।
सहायक कम्पनीका रुपमा स्थापित मर्चेन्ट बैंकले वित्तीय स्रोत संकलन गर्ने उदेश्यले निष्कासन गरिने कुनै पनि सुरक्षणपत्रमा मूख्य कम्पनीले लगानी गर्न नपाउने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । कम्पनीले सुरक्षणपत्रको धितोमा कर्जा प्रवाह समेत गर्न पाउँदैन । सहायक कम्पनीले नियमन निरिक्षण सुपरिवेक्षण र अन्य व्यवस्थाहरु धितोपत्र वोर्डले तोकेको नियमअनुसार हुने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । धितोपत्र वोर्ड सेयर जारी गर्ने तथा कारोवार गर्ने पब्लिक लिमिटेड कम्पनीहरुको नियामक निकाय हो ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार मूख्य कम्पनीले आफ्नो वित्तीय विवरण पेस गर्दा सहायक कम्पनीको पनि सँगै पेस गर्नु पर्ने छ । सहायक कम्पनीको लेखा सुचना प्रविधि तथा अन्य नीति प्रणालीहरु मूख्य कम्पनीसँग सामन्जस्यता कायम हुने गरी व्यवस्था गर्नु पर्ने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।
मूख्य तथा सहायक कम्पनीबीच हुने कारोवारलाई पारदर्शी बनाउन राष्ट्र बैंकले दुवै कम्पनीबीच हुने कारोवारलाई सम्वन्धित शिर्षकअनुसार खुलाउनु पर्ने व्यवस्था गरेको छ । यस्तो कारोवार भएपछि नियमित रुपमा प्रकासित गर्नु पर्ने वित्तीय विवरणमा सो कारोवार बारे विस्तृत जानकारी राष्ट्र बैंकलाई दिनु पर्ने छ । सहायक कम्पनीको लेखा परिक्षण राष्ट्र बैंकमा सुचिकृत लेखापक्षिकबाट मात्र गराउनु पर्ने व्यवस्था केन्द्रीय बैंकले गरेको छ ।
मर्चेन्ट बैंकले अन्य संगठित संंस्थाको सेयर तथा ऋणपात्र जारी गर्दा लगानी हुने संस्थाको चुक्ता पुँजीको १० प्रतिशत ननाघ्ने गरी लगानी गर्नु पर्ने व्यवस्था परिपत्रमा गरिएको छ ।

उपभोक्ताले बढी ब्याज पाउने

सुदर्शन सापकोटा, काठमाडौं, कात्तिक २३- बैंक तथा वित्त कम्पनीमा बचत खाता खोलेका उपभोक्ताले अबदेखि बढी ब्याज पाउने भएका छन्।

कात्तिक १ बाट लागू हुने गरी राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्त कम्पनीलाई दैनिक बचतमा निक्षेपकर्तालाई ब्याज दिन परिपत्र गरेको छ। दैनिक बचतमा व्याज गणना गर्दा बचतकर्ताले अहिले पाइरहेको भन्दा केही बढी व्याज पाउने छन्। 'दैनिक बचतमा ब्याज गणना गर्न निर्देशन दिएका छौं,' राष्ट्र बैंकका एक अधिकारीले भने।

बैंक तथा वित्तीय कम्पनीले बचतकर्तालाई साप्ताहिक, मासिक, त्रैमासिक वा बार्षिक बचतको औसत रकममा ब्याज उपलब्ध गराउँदै आइरहेका थिए। निश्चित समयाअवधिको औसतमा व्याज गणना गर्दा बचतकर्ताले कम व्याज पाइरहेका छन्। बचतकर्ताको हितलाई ध्यान दिँदै राष्ट्र बैंकले दैनिक मौज्दातमा ब्याज दिन बैंक तथा वित्तीय कम्पनीलाई निर्देशन दिएको हो। कात्तिकपछि दैनिक बचतमा व्याज उपलब्ध हुँदा बचतकर्ताले करिव १ अर्ब रुपैयाँ अतिरिक्त व्याज पाउने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ।

राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्त कम्पनीलाई गरेको परिपत्रमा 'कर्जा तथा सापटको बक्यौता रकममा व्याज गणना गर्ने अहिलेको विधि अवलम्वन ग व्याज गणना गर्न' भनेको छ। कर्जाको व्याज जस नै निक्षेपको पनि गणना गर्दा बचतकर्ताले बढी व्याज पाउने राष्ट्र बैंकका एक अधिकाले बताए। कर्जा जस्तै बचतमा व्याज गणना नगर्दा लगानीकर्ता आफूले पाउनु पर्ने अधिकारबाट बञ्चित भएको भन्दै राष्ट्र बैंकले परिपत्र गरेको हो।

बैंकहरुले अहिले बचत खातामा दुईदेखि ९ दशमलव ५ प्रतिशतसम्म व्याज उपलब्ध गराउँदै आएका छन्। बैक तथा वित्तीय कम्पनीले यो व्याजदर साप्ताहिक, मासिक, त्रैमासिक वा बार्षिक न्युनतम बचतको औसतमा गणना ग उपलब्ध गराउँदै आएका छन्। राष्ट्र बैंकका एक अधिकाका अनुसार, न्युनतम बचतमा व्याज गणना गरिँदा बचतकर्ताले बैंकमा जम्मा गरेको अधिकतम निक्षेपबाट पाउनु पर्ने व्याजबाट बञ्चित हुँदै आएका छन्। 'दैनिक मौज्दातमा व्याज गणना गरिने भएपछि बचतकर्ताले आफ्नो बचतमा पाउनु पर्ने सम्पूर्ण व्याज पाउँछन्,' एक अधिकारीले भने।

गत वर्ष मात्र २६ बैंकले ५ खर्व ५५ अर्ब रुपैयाँ विभिन्न खातामार्फत बचत संकलन गरेका थिए। बैंकले बचत संकलन गरे बापत निक्षेपकर्तालाई १७ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँ व्याज उपलब्ध गराएका थिए। गत बर्ष बाणिज्य बैंकहरुले कर्जा प्रंवाह गरेर ३९ अर्ब ३४ करोड रुपैयाँ व्याज असुल गरेका थिए।

सेयर मूल्य घटे पनि लगानीकर्ता नाफामा

सुदर्शन सापकोटा, काठमाडौं, कात्तिक २८- चार महिनादेखि सेयर मूल्य घटे पनि नगद लाभांश, बोनस र हकप्रद सेयरका कारण वाणिज्य बैंकका लगानीकर्ता फाइदामा छन्।

नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) मा सूचिकृत २३ वाणिज्य बैंकमध्ये १९ को सेयर मूल्य घटिरहेको छ। अरु बैंकको मूल्य चार महिनामा खासै परिवर्तन भएको छैन।

नेप्से परिसूचक बढेर ७ सय १५ को वप रहँदा सेयर खरिद गरेका लगानीकर्ता यसबीचमा सेयर मूल्यका आधारमा घाटामा छन्। तर बैंकहरुले आर्थिक वर्र्ष समाप्तिपछि दिने नगद लाभांश, बोनस र हकप्रद सेयरका कारण नाफामा छन्। 'तुलनात्मक रुपमा लगानीकर्ताले कमाएको अवस्था छैन,' एक लगानीकर्ताले भने। उनले बैंकले घोषणा गरेको बोनस तथा लाभांसले लगानीकर्तालाई राहत दिएको बताए।

नेपाल बंगलादेश, नेपाल क्रेडिट एन्ड कमर्स र माछापुच्छे्र बैंकका लगानीकर्ताबाहेक अन्य बैंकका लगानीकर्तालाई मूल्य घटे पनि आर्थिक रुपमा नोक्सानी परेको छैन। आर्थिक वर्र्ष सकिएको चार महिना बितिसक्दा पनि यी बैंकले लगानीकर्ताका लागि लाभांंश, बोनस र हकप्रद सेयर दिने बारे निर्णय गरेका छैनन्।

नबिल बैंकका सेयरधनीले सेयर मूल्यमा ठूलो नोक्सानी ब्यहोरे पनि कम्पनीले ३५ प्रतिशत नगद लाभांश र सित्तैमा उपलब्ध हुने दुई बराबर एक बोनस सेयरले गर्दा लगानी गुमाएका छैनन्। सेयर विश्लेषक कम्पनी ज्याम टेक्नोलोजिका प्रमुख कार्यका अशोक महर्जनले लगानीकर्ताले मूल्यका आधारमा रकम गुमाए पनि बोनस र लाभांसले लगानी डुब्नबाट जोगिएको बताए। 'लगानीकर्ता नोक्सानीमा गएको अवस्था छैन,' उनले भने- 'बजार अझै घटेमा बोनस र लाभांशले मूल्य घटेर भएको नोक्सानीलाई पुर्ति गर्न सक्दैन।'
नेपाल इन्भेस्टमेन्ट बैंकले घटिरहेको सेयर मूल्यले निरास भएका लगानीकर्तालाई २० प्रतिशत नगद लाभांश दिएर उत्साहित बनाएको छ। कम्पनीको चुक्त पुँजी २ अर्ब रुपैयाँ नाघेकाले पुँजी बढाउनुपर्ने बाध्यताबाट मुक्त भएकाले बोनस र हकप्रद नदिएको हो। स्टान्डर्ड चार्टर्ड बैंकले गत आर्थिक वर्र्षको नाफाबाट ५० प्रतिशत नगद लाभांश र २ बराबर १ हकप्रद सेयर दिएको छ।

हिमालयन, नेपाल एसबीआइ र एभरेस्ट बैंकले पनि लगानीकर्तालाई गत वर्र्षको नाफाबाट लाभांश तथा बोनस सेयर उपलब्ध गराउने भएको छ। बैंक अफ काठमान्डू, नेपाल इन्ड्रष्ट्रियल एन्ड कमर्सियल (एनआइसी) बैंक, कुमारी बैंक र लक्ष्मी बैंकले पनि बोनस सेयर तथा नगद लाभांश दिने भएका छन्। नयाँ आएका बैंकले पनि घटिरहेको बजारबाट निरास लगानीकर्तालाई राहत दिएका छन्। सेयर बजार घटिरहेपनि ग्लोबल, सिटिजन्स बैंक इन्टरनेसनल, प्राइम, बैंक अफ एसिया नेपाल र सनराइज बैंकले लगानीकर्तालाई लाभांश, बोनस वा हकप्रद दिने भएपछि लगानीकर्ता ठूलो घाटाबाट जोगिएका छन्।

http://www.nagariknews.com/economy/share-market/7020-2009-11-14-06-06-42.html

सुनको कारोबार कागजबाटै

सुदर्शन सापकोटा, काठमाडौं, कात्तिक १८- कमोडिटी एण्ड मेटल एक्सचेन्ज (कोमेन) ले सुनको एक्सचेन्ज ट्रेडेड फन्ड (इटीएफ) सुरु गर्ने भएको छ। यसबाट लगानीकर्ताले निश्चित परिमाणको सुन कागजमा किनबेच गर्न र चाहेको बेला सुनमा परिणत गर्न सक्नेछन।
आकास इन्भेष्टमेन्ट बैंकर्स र केही मर्चेन्ट बैंकसँग मिलेर कोमेनले इटीएफ सुरु गर्न लागेको हो। 'तीन महिनाभित्र यो सेवा सुरु गरिसक्ने हाम्रो योजना छ,' कोमेनका प्रमुख कार्यका अधिकृत विजय सत्यालले नागरिकसँग भने।

इटीएफ सञ्चालनका लागि आकास इन्भेष्टमेन्ट लगायत केही वित्त कम्पनीसँग सम्झौता भइसको उनले बताए। 'इटीएफ सञ्चालनका लागि केही बैंकसँग पनि कुरा भइरहेको छ,' उनले भने। उनका अनुसार इटीएफले नेपालमा सुनको आपुर्ति बढाउन सहयोग गर्छ। हालै नयाँ व्यवस्थापनले खरिद गरेको कोमेनले सुन, चाँदी, तामालगायतका धातुको कारोबार कारोबारगर्दै आएको छ।

इटीएफ म्युचुअल फन्डजस्तै हो। इटीएफमार्फत अन्तर्राष्ट्रिय बजारबाट खरिद गरिएको सुन तत्कालै डेलिभ हुन्छ। उनले इटीएफ सुरु भएपछि नेपालमा सुनको मौज्दात बढ्ने जानका दिए। अहिले नेपाल इन्भेस्टमेन्ट, स्टान्डर्ड चार्टर्ड र एस डेभलपमेन्ट बैंकले यो सञ्चालन गरिरहेका छन्।
उनले सरकारले ऐन र नियामक निकाय स्थापना गरे इटीएफबाट ठूलो परिमाणम नेपाल सुन भित्रिने बताए। 'सुन धेरै भित्रिदा राष्ट्र बैंकलाई मौद्रिक औजार प्रयोग गर्न सजिलो हुन्छ,' सत्यालले भने, ' यसले मुल्यवृद्धि नियन्त्रणमा पनि सहयोग पुग्छ।' कारोबार भएको सुनको डेलिभ तुरुन्त हुने भएकाले राष्ट्रिय अर्थतन्त्र बलियो बनाउन पनि यसले सहयोग गर्छ।

कोमेनले कारोबार दायरा फराकिलो बनाउन नयाँ सफ्टवेयर भित्राउने उनले बताए। 'लगानीकर्ताका लागि सफ्टवेयर सञ्चालन भएपछि कारोबार वृद्धि हुनेछ,' उनले भने। सफ्टवेयर नहुँदा कारोवारको दायरा साघुँरो भएको बताउँदै उनले अन्य कम्पनीसँग प्रतिस्पर्धाका लागि पनि सफ्टवेयर चाँडो ल्याउन लागेको जानका दिए। सफ्टवेयर सञ्चालनमा आएपछि लगानीकर्ताले घरैमा बसेर अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुन, चाँदी, कच्चा तेल, खाद्यान्नको कारोबार गर्न सक्ने छन्।
सत्यालले कृषि बस्तुको कारोबार पनि सञ्चालन गर्ने बताए। डेरिभेटिभ तथा फ्युचर मार्केटमा कृषि बस्तुको कारोबार भएमा किसानले आफ्नो वस्तुको वास्तविक मूल्य पाउने छन्। तर यसका लागि कारोबार गर्ने कम्पनीलाई वेयर हाउस (भण्डारण) को आवश्यकता पर्छ। अहिलेसम्म कुनै पनि कम्पनीसँग वेयर हाउस छैन। 'सरकारले सहयोग गरेमा वेयर हाउसको व्यवस्था ग कृषि बस्तुको कारोबार गर्न हामी तयार छौं,' सत्यालले भने।

फ्युचर मार्केटमा कृषि वस्तुको कारोवारका लागि किसानको प्रत्यक्ष सहभागिता हुन्छ। किसानले आफ्नो उत्पादनको वास्तविक मूल्य नपाउन्जेलसम्म वेयर हाउसमा थन्क्याएर राख्न सक्छन्। वेयर हाउसमा भण्डारण गरिएको उत्पादनको धितोमा किसानले बैंकबाट ऋणसमेत पाउँछन्। आफ्नो वस्तुको वास्तविक मूल्य पाएपछि किसानले वेयर हाउसमा राखिएको उत्पादन विक्री गर्न सक्छन्। अहिलेसम्म कुनै पनि कम्पनीले कृषि वस्तुको कारोबार थालेको छैनन्।
नेपालमा धातु तथा कृषि वस्तुको कारोबार गर्नका लागि कोमेनसहित मर्कन्टाइल एक्सचेन्ज (मेक्स) र नेपाल डेरिभेटिभ एण्ड मेटल एक्सचेन्ज (एनडेक्स) कम्पनी स्थापना भएका छन्। एनडेक्सले अझै कारोबार सञ्चालन गरिसकेको छैन। कमोटिडीको कारोबार गर्ने कम्पनीहरुले गत वर्ष १ करोड रुपैयाँ सरकारलाई राजस्व बुझाएका थिए। चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा सरकारले औपचारिक रुपमा कमोडिटी कारोबार कम्पनीबाट कर उठाउने घोषणा गरेपछि असोज मसान्तसम्म ३ करोड रुपैयाँ कर उठिसकेको छ।

अन्तरबैंक व्याजदर बर्षकै उच्च

नगद अभावको अवस्था अझै केही दिन कायम रहे बैंकहरु निक्षेपको
यथावत राखी कर्जाको व्याजदर
बढाउन बाध्य हुने

सुदर्शन सापकोटा
काठमाडौं कात्तिक १६
बैंकहरुले एक अपसमा लिने सापटीको अन्तरबैंक व्याजदर चालु आर्थिक बर्षकै उच्च भएको छ । बैंकसँग नगद अभाव भएकाले बैंकदर बढेको हो । अनुमान गरिएविपरित दसैं-तिहारमा वाहिरिएको नगद नफर्किएपछि सापटीको व्याजदर ९ दशमलव ९६ प्रतिशत पुगेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । गत साउनदेखि बैंकहरुलाई नगद अभाव हुन थालेकाले १ दशमलव ४१ प्रतिशतमा रहेको सापटीको व्याजदर त्यसयता बढिरहेको छ ।
दसै-तिहारमा बाहिरिएको नगद चाडपर्ब सकिएपछि पुनः बजारमा फर्किने अनुमान गरिएको थियो-राष्ट्र बैंकका एक उच्च अधिकारीले भने -तर नगद नफर्किएकाले बैंकदर बढेको हो ।उनले बढ्दो बैंकदरले बचारमा चरम तरलताको अभाव भएको पुष्टि गरेको बताए ।
आर्थिक बर्षको समाप्तिसँगै दशैं-तिहार परेकाले बजारमा नगद अभाव भएको लक्ष्मी बैंकका प्रमुख कार्यकारी सुमन जोशीले बताए । माग अनुसार नगदको आपुर्ति नभएकाले व्याजदर वढ्नु स्वभाविक हो- उनले भने । दशैं-तिहारमा नगद वढी चाहिने नेपाल टेलिकमलगायत सरकारी संस्थाले सरकारलाई आम्दानी बुझाउनु पर्नेजस्ता कारणले नगद अभाव भएर बैंकदरमा असर परेको जोशीले बताए ।
राष्ट्र बैंकले पनि दशैंअघि बजारमा नगद अभाव भएकाले बैंकदर वढेको जनाउँदै आएको छ । केही महिनादेखि बैंकहरुमा नगद अभाव छ- राष्ट्र बैंकका एक अधिकारीले नागरिकसँग भने -नगद अभावको अवस्था केही साता अझै कायम रहे बैंकहरु निक्षेपको यथावत राखी कर्जाको व्याजदर बढाउन वाध्य हुनेछन् ।चलनचल्तीमा अन्तरबैंक कारोवार अवधि वढीमा ७ दिनसम्म छ ।
गत आर्थिक बर्षको अन्त्यमा यो व्याजदर १ दशमलव १९ प्रतिशत थियो । दशैं-तिहारमा बैंकलाई वढी नगद आवश्यक पर्ने भएकाले यो अवधिमा अन्तरबैंक दर बढेको जोशीले बताए । ठूला चाडपर्व सकिसक्दा पनि बैंकदर उच्च हुनुले बजारमा एकदमै कम नगद प्रवाह भएको जनाउने एक बैंकस्रले जानकारी दिए । उनका अनुसार राष्ट्र बैंकले मौदि्रक नीतिमा अनिवार्य नगद अनुपात सीआरआर लाई निरन्तरता दिनुले बजारमा नगद अभाव भएको हो । सीआरआर बापत कुल निक्षेपको ५ दशमलव ५ प्रतिशत राष्ट्र बैंकमा जम्मा गर्नु पर्ने व्यवस्था छ । राष्ट्र बैंकले आफ्नो कमजोरी ढाक्न चाडपर्वलाई दोष दिएर सर्बसाधारणले आफूसँग नगद राखेको आरोप लगाइरहेको छ-एक बैंकरले भने ।
गत चैत ११ गते बैंक व्याजदर २ बर्ष यताकै उच्च भएको थियो । बैंकदर ११ दशमलव ०६ प्रतिशतसम्म पुगेको थियो । त्यसयता घटिरहेको बैंकदर १ दशमलव ३३ प्रतिशतसम्म झरेको थियो । गत साउनदेखि मात्र बैंकदर वढ्न थालेको हो । कलकत्ताबाट नयाँ नोट नआएकाले नगद अभाव हुँदा सर्बसाधारणले बैंकमा पैसा जम्मा नगर्ने तथा भएको पैसा पनि झिकेकाले बैंकदर वढेको राष्ट्र बैंक अधिकारीले बताए । उनले अर्थतन्त्रप्रति सर्बसाधारणले विश्वास गुमाएकाले संाचय गरेको रकम बैंकमा नवुझाएको दावी गरे ।
असोज तेस्रो सातासम्म ९ अर्ब वढीको अन्तरबैंक कारोवार भएको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । दशैंताका एकै दिनमा ९५ करोड रुपैयाँभन्दा वढीको अन्तरबैंक कारोवार भएको थियो । साउनपछि टे्रजरी विल्सको धितोमा पाइने ऋण रिपो को व्याजदर वढेकाले अन्तरबैंक कारोवार पनि वढेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । राष्ट्र बैंकले जारी गर्ने टे्रजरी विल्स तरलता व्यवस्थापन गर्ने मौदि्रक औजार हो । यसको धितोमा राष्ट्र बैंकले बैंकहरुलाई नगद उपलब्ध गराउँछ ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार सोमवार ९१ दिने टे्रजरी विल्समार्फत ५० करोड रुपैयाँ बजारमा छाडिएको छ । औषत व्याजदर ५ दशमवल ३६ प्रतिशत निर्धारण भएको ९१ दिने यसका लागि १३ कम्पनीले १ अर्ब १५ करोड रुपैयाँको वोलकवोल गरेका थिए । १ अर्ब रुपैयाँको ३ सय ६४ दिने यसका लागि ३ अर्ब ७७ करोड रुपैयाँको वोलकवोल गरेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । यसमा १७ कम्पनीले लिलाम वढावढ गरेका थिए ।

सेयर बजार अझै नबढ्ने

सुदर्शन सापकोटा

कात्तिक १५-

सरकारको भविस्यमा प्रश्न र बजारप्रति लगानीकर्ताले विश्वास गुमाएका कारण बजार उकालो लाग्न अझै केही महिना पखर्नु पर्ने भएको छ। 'सेयर मूल्य कहिलेदेखि बढ्न थाल्छ,' बजारको ट्रेन्ड बुझन सेयर दलाल स्वेता सेक्युरिटिज आएका रमेस खतिवडाले भने, 'जहिलेदेखि किनेको त्यही दिनदेखि मूल्य घटिरहेको छ।' पछिल्लो चार महिनादेखि पुँजी बजार घटिरहेको छ। खतिवडा पछिल्लो चार महिनादेखि घटिरहेको सेयर बजारबाट प्रभावित हुनेमध्येका एक लगानीकर्ता हुन्।

सेयर भएकाले घट्दो मूल्यका कारण बेच्न सकेका छैनन् भने खरिदका लागि पनि लगानीकर्तामा जाँगर देखिएको छैन। चार महिनाअघि नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) परिसूचक ७ सय १८ पुग्दा विभिन्न तीन कम्पनीको सेयर खरिद गरेका उनले अहिलेसम्म १ लाख ७० हजार गुमाइसेको बताए। उनले इन्फ्रास्टक्चर डेभलपमेन्ट बैंक, सिद्धार्थ डेभलपमेन्ट बैंक र नेपाल डेभलपमेन्ट एण्ड इम्प्लोइमेन्ट प्रमोसन (एनडीइपी) बैंकको सेयर खरेका थिए।

तीन महिनाअघि ५ सय रुपैयाँ प्रतिकिक्ताका दरले खरिद गरेको इन्फ्रास्टकचरको पछिल्लो सेयर मूल्य ४ सय ३२ रुपैयाँमा झरेको छ। सिद्धार्थ डेभलपमेन्टको पनि ३ सय १० बाट २ सय ५० मा पुगेको छ। एनडीइपीको सेयर मूल्य ५ सय २० बाट ३ सय २ मा पुगेको छ।
सेयर मूल्य दैनिक घटेपछि दलाल, ठूला लगानीकर्ता र सेयर विश्लेषक कम्पनीहरुमा लगानीकर्ताहरु कहिलेबाट सेयर मूल्य बढ्ला भनेर सोध्न पुग्ने गरेका छन्। 'भोली के होला भनेर सोध्ने धेरै छन्,' ज्याम टेक्नोलोजिज्का प्रमुख कार्यकारी असोक महर्जनले भने, 'कम्तिमा माघसम्म मूल्य बढ्ने संकेत हामीले भेटिरहेका छैनौं।' सरकारको भविस्य, केन्द्रिय निक्षेप प्रणाली र नयाँ लगानीकर्ता नथपिएसम्म मूल्य बढ्ने सम्भावना एकदमै कम भएको उनले बताए।

सेयर विश्लेषक तथा लगानीकर्ता रविन्द्र भट्टराईले अहिले सेयरको मूल्य बढ्ने समय नभएको जानकारी दिए। उनका अनुसार, कम्पनीहरुले अहिले बोनस सेयर र नगद लाभांस दिने घोषणा तथा बार्षिक साधारणसभा गर्ने समय भएकाले पनि सेयर मूल्य नबढेको हेा। भट्टराईले अझै केही महिना सेयर मूल्य माथि नआउने बताए। उनले सरकारको भविस्यमा प्रश्न उठेको तथा बजारप्रति लगानीकर्ताले विश्वास गुमाएकाले सेयर मूल्य केही समय नबढ्ने दावी गरे।

दुई बर्ष अगाडि सबै कम्पनीको सेयर मूल्य बढेर ११ सय ६२ संम्म पुगेको नेप्से परिसूचकमा तिब्र उतारचढाव भएर चार महिनादेखि नियमित घट्ने क्रममा छ। यो बर्षको जनवरीको सुरुवाती बजारमा ६ सय ९३ अंकमा रहेको परिसूचक विस्तारै उकालो लागे ७ सय ३ सम्म पुगेको थियो तर बजारप्रति लगानीकर्ताले विश्वास गुमाउँदै गएपछि परिसूचक पछिल्लो समयमा ५ सय ७८ मा झरेको छ। 'प्राविधिक विश्लेषणले पनि बजार केही समय नबढ्ने देखिन्छ,' महर्जनले भने, 'बजारको भविस्य अझै अनिष्चित छ, बढ्छ भन्ने आधार एकदमै कम छ।'

राजनीतिले एउटा दिशा समातेपछि मात्र बजार बढ्ने एक सेयर दलालले बताए। उनका अनुसार, सेयर खरिदका लागि पनि लगानीकर्ता कम आउने गरेका छन् भने बेच्ने पनि धेरै कम छ। 'चार महिनादेखिको बजार पुँजीकरणलाई विश्लेषण गर्दामा पनि बजारमा सेयरको आपूर्ति कम देखिन्छ,' उनले भने। चार महिनाअघि बजार पुँजीकरण ४ अर्ब ७४ करोड रुपैयाँ भएकोमा पछिल्लो समयमा यो घटेर ४ अर्ब १९ करोडमा पुगेको छ। उनका अनुसार केही सातादेखि दैनिक सेयर कारोवार ४ देखि ५ करोड रुपैयाँ वरावरको भइरहेको छ। 'कारोवार रकम घट्नुले लगानीकर्ता बजारप्रति निरास भएको पुष्टी हुन्छ,' भट्टराईले भने।
नेप्सेका अनुसार शुक्रवार बजार बन्द हुँदा १ लाख ५२ हजार ५ सय २७ किक्ता सेयर कारोवार भएको थियो। बजार उकालो लाग्दा दैनिक २ देखि ३ लाख किक्तासम्म सेयर कारोवार हुने गरेको थियो। 'बजारका सबै परिसूचक तथा तथ्यांकले लगानीकर्ता निरास छन् भन्ने देखाइरहेको छ,' महर्जनले भने। उनको कुरामा एक सेयर दलालले सहमति देखाउँदै भने, 'नाफा बढाउन लगानी गरेको सेयरले प्रतिफल नदिएपछि लगानीकर्ता फेरि बजारमा प्रवेश नगर्ने हुन् की भन्ने आशंकालाई बलियो बनाएको छ।' उनले डेढ वर्षदेखि साना लगानीकर्ताको आकर्षण सेयर बजारप्रति बढेको बताए।