किशोर महर्जन भन्छन्-बैंकको सेयर किन्नेले कहिले घाटा खानु पर्दैन

किशोर महर्जन
प्रमुख कार्यकारी अधिकृत
सिभिल बैंक लिमिटेड

सिभिल बैंकले असार २५ गतेबाट ८० करोड रुपैयाँको ८० लाख कित्ता सेयर निस्कासन गर्दैछ। सेयर बजार उकालो लागिरहेका बेला आउन लागेको अहिलेसम्मकै ठूलो निस्कासन विक्रीका लागि सिभिलले मोफसलका शहरहरुमा रोडसोहरु पनि आयोजना गरेको छ। गत वर्ष २ करोड ७२ लाख नाफा कमाएको बैंकले आगामी वर्ष १० करोडभन्दा वढी कमाउने महत्वकांक्षी लक्ष्यसँगै राम्रो प्रतिफल दिने घोषणा गरेको छ। बैंकले आगामी वर्ष लगानीकर्तालाई वोनस सेयर दिने योजना बनाएको छ। बैंकको साधारण सेयर, लगानीकर्ताले पाउने प्रतिफललगायतका बारेमा प्रमुख कार्यकारी अधिकृत किशोर महर्जनसँग नागरिकका सुदर्शन सापकोटाले गरेको कुराकानी।

बैंकले यस वर्ष १० करोडको नाफा गर्ने लक्ष्य लिएको छ। गत वर्ष साढे दुई करोड नाफा गरेको बैंकले त्यो लक्ष्य हासिल गर्न सक्छ?
हाम्रो लगानी संरचना बढ्दै गएको छ। गत वर्षको अन्तिम कारोबारबाट यस वर्षको नयाँ कारोबार सुरु हुने भएकाले १० करोडभन्दा वढी नाफा कमाउन सकिन्छ। हामीले शुन्यबाट कारोबार सुरु गर्दाको नतिजा गत वर्षको नाफा हो। यसपाली त हामीले सवा दश अर्बको निक्षेप परिचालन गर्न सक्छौं। निक्षेप अझ वढ्ने छ। सँगसँगै अहिले हामीले सवा ९ अर्ब ऋण लगानी गरिसकेका छौं। पहिलो त्रैमास (असोज मसान्त) मा मात्रै २ करोड २६ लाख नाफा कमाएका छौं। यो अनुपातमा वढेमा पनि नाफा १० करोड पुर्‍याउन गाह्रो हुन्न।
बैंकको सेयर किन्दा फाइदा हुन्छ भन्ने आधार के–के छन्?
वाणिज्य बैंकहरुकोे प्राथमिक निस्कासनमा पैसा हाल्दा कहिले पनि घाटा हुँदैन। बैंकहरुको सेयर एक सयभन्दा तल सुचीकरण कहिले पनि हुँदैन। सेयरको दोस्रो बजार ओरालो लागेका बेला निस्कासन भएका सेयर १ सय ५० रुपैयाँभन्दा माथि नै  सुचीकरण भएका छन्। अहिले त बजार उकालो लागेको छ। लगानीकर्ताले सुचीकरण हुँदा नै अझ आकर्षक मूल्य पाउने छन्। तीन चार महिनाभित्र सय रुपैयाँ लगानी गर्दा ५०/६० रुपैयाँ आम्दानी हुन्छ।
अर्को कुरा ८० करोडको सेयरमा ४० करोड त अन्डरराइट नै गराएको हुन्छ। वाँकी ४० करोडमा ८ करोड सामुहिक लगानीकोषले उठाउँछ। वाँकी ३२ करोड त सजिलै उठ्छ। हाम्रो अपेक्षा चैं ३ गुणा हो। तर ५ गुणाभन्दा वढी आवेदन पर्ने अवस्था छ।
यो त बजारको कुरा भयो। बैंकबाट कस्तो अपेक्षा गर्न सकिन्छ?
हाम्रो प्रति सेयर आम्दानी ५ रुपैयाँ भएपनि पहिलो वर्ष हामी नगद लाभांस दिन नसकौंला। तर हामी वोनस सेयर दिन्छौं। सर्वसाधारण लगानीकर्ताका लागि वोनस सेयर आकर्षक हुन्छ। उनीहरुले एउटा सेयर १ सय ५० रुपैयाँभन्दा माथिमा विक्री गर्न सक्छन्। त्यसको अर्को वर्ष हामी नगद लाभांस दिन्छौं। त्यसपछि भने वोनस सेयर र लाभांस दुवै मिलाएर दिने छौं।
सेयरको …मार्केटिङ' गर्न वाहिर पनि घुम्नु भयो। कस्तो 'रेस्पोन्स' मिल्यो त?
हाम्रा विक्री प्रबन्धकहरुले काठमाडौंमा कुल सेयरको ८० प्रतिशत विक्री हुन्छ। वाहिरको बजार भनेको २० प्रतिशत मात्र हो भनेर रिपोर्ट गरेका थिए। हामी वाहिरको बजार के रहेछ त भनेर विभिन्न १० शहरहरुमा गयौं। त्यहाँ लगानीकर्ताहरुलाई सेयर कहिले निस्कासन हुने, कहाँ गएर फारम भर्नु पर्ने भन्ने थाहा हुँदो रहेनछ। यसले गर्दा वाहिरको बजार कम देखिएको छ। तर वाहिर २० प्रतिशतभन्दा वढी सेयर जाने अवस्था छ।
ठूलो  सेयर भएकाले सबै विक्दैन कि भनेर अन्डरराइटिङका लागि धेरै विक्री प्रबन्धक राख्नु भएको भन्ने छ नि?
हाम्रो ८० करोडको सेयरको ५० प्रतिशत अर्थात ४० करोड रुपैयाँ अन्डरराइट गराउनु पर्ने धितोपत्र ऐनमा नै व्यवस्था छ। नबिल इन्भेष्टमेन्ट, एस क्यापिटल र एनसिएम मर्चेन्ट बैंकिङले ७ करोडभन्दा माथि अन्डराइट गर्ने क्षमता रहेनछ। त्यही भएर नागरिक लगानी कोष पनि जोडिन पुग्यो। ४० करोड रुपैयाँ अन्डरराइट गराउनु पर्ने व्यवस्था नै भएका कारण चार वटा निस्कासन तथा विक्री प्रबन्धक नियुक्त गर्नु परेको हो।
बैंकका संस्थापकहरुमा घरजग्गा व्यवसायी धेरै छन्। उनीहरुको कारणले भविस्यमा समस्या आउन सक्छ भन्ने लगानीकर्ताहरुमा सन्देह पनि छ नि?
रियलस्टेटमा हाम्रो  लगानी धेरै छैन। जग्गामा ५ प्रतिशत लगानी छ। जग्गासमेत गरेर व्यवसायिक कम्प्लेक्स तथा हाउजिङहरुमा कुल लगानी १५ प्रतिशत मात्र छ। व्यवसायिक हाउजिङमा गरेको लगानी राम्रो छ। अन्यको तुलनामा यसबाट राम्रो व्याज आउने भएकाले पनि हामीले लगानी गरेका हौं। घरजग्गा लगानीकर्ता भएपनि उनीहरुलाई लगानी गर्न पाइँदैन। यसले गर्दा जोखिममा पर्ने भन्ने प्रश्नै आउँदैन।
आक्रमक रुपमा बैंकको वासलात वृद्धि भएजस्तो लाग्दैन?
समय छँदै वासलातको आकार वढाउन भने प्रतिस्पर्धा गर्न गाह्रो हुन्छ। त्यही भएर पनि हामीले दुई वर्षको अवधिमा निक्षेप र कर्जा दुवै राम्रोसँग वृद्धि गर्‍यौं। अब हामीसँग पुँजी पर्याप्तता अनुपात साँघुरो (१२ प्रतिशत) भएका कारण लगानी वढाउने अवस्था छैन। सर्वसाधारणमा सेयर निस्कासनपछि एक सय २० करोडको पुँजी २ अर्ब पुग्ने छ। यसबाट पुँजी पर्याप्तता १८–२० प्रतिशत पुग्ने छ। सञ्चालनमा पुरानो र नयाँ बैंकको खर्च उस्तै हुन्छ। बैंक धान्नलाई पनि सुरुमा वासलात वढाउनु पर्ने हुन्छ। अबचैं हामी रणनीतिक हिसावले अगाडि वढ्छौं। लगानीकर्तालाई पनि उचित प्रतिफल दिने छौं।
बैंक लगानीका लागि कतातिर अग्रसर भइरहेको छ?
सुरुमा वासलात वढाउनका लागि कर्पोरेट ग्राहकहरु वढायौं। अब हामी साना तथा मझौला उद्योग (एसएमइ), कृषिलगायतका क्षेत्रमा अगाडि वढ्छौं। एसएमइका लागि छुट्टै सेल नै निर्माण गरिसकेका छौं। यसवाहेक लघुवित्तमा पनि हामी जाँदैछौं। राष्ट्र बैंकले आधार दर ल्याएपछि हाम्रो आधार दर साढे १२ प्रतिशत हुने रैछ। यो आधार दरमा हामी कर्पोरेट ऋण लगानी गर्न गाह्रो हुन्छ। त्यही भएरु पनि एसएमइ  र लघुवित्तमा जान लागेका हौं। अहिले हामीले कुल लगानीको साढे तीन/चार प्रतिशत लगानी लघुवित्तमा अर्को संस्थामार्फत गरिरहेका छौं। उनीहरुमार्फत ५/६ प्रतिशत व्याजमा लगानी गर्दा हामीलाई घाटा नै भइरहेको छ। आफै लगानी गर्न गए हामीले सजिलै १५/१६ मा पैसा लगाउन सक्छौं। लघुवित्त संस्थाहरुले २४/२५ मा लगानी गरिरहेका बेला सर्वसाधारणलई हाम्रो व्याज हलुका पनि हुन्छ।
विस्तारका योजना के छन्?
अहिले हामीसँग १८ शाखा छन्। माघभित्र काठमाडौंमा दुई वटा थप्छौं। असारसम्म तीनदेखि पाँच वटा वढाउँछौं। शाखा धेरै विस्तार गर्दा सञ्चालन जोखिम पनि वढ्छ। त्यही कारणले पनि धेरै शाखा वढाउने पक्षमा हामी छैनौं। इन्टरनेट, मोवाइल बैंकिङ वढाउँदै लैजान्छौं। मास्टर कार्ड जनवरीबाट सुरु गर्छौं।