वासेल–थि्र कार्यान्वयका लागि सुझाव माग

काठमाडौं, मंसिर २६

नेपाल राष्ट्र बैंकले सेयरधनीहरुको पुँजीको सहभागितालाई बढाउँदै सन् २०१६ भित्र वासेल–थि्र पुर्ण कार्यान्वयनमा ल्याउने भएको छ। वासेल–टु मार्फत बैंकहरुको लेखा प्रणालीलाई चुस्त बनाइँदै आइएकोमा राष्ट्र बैंकले अझ परिस्कृत वासेल–थि्र कार्यान्वयनमा ल्याउन लागेको हो।

राष्ट्र बैंकले वासेल–थि्र कार्यान्वयमा ल्याउनु पूर्व आफूले बनाएको अवधारणमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरु र सरोकारवालाहरुको राय तथा सुझाव माग गरेको छ। एक महिनाभित्र सुझाव पठाउन आग्रह गर्दै राष्ट्र बैंकले प्रारम्भिक मस्यौदामा बैंकहरुले आगामी ६ बर्षभित्र चुक्ता पुँजी ५ अर्ब रुपैयाँ पुर्‍याउनु पर्ने हुन्छ। 

मस्यौदामा सम्पतिको तुलनामा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले पुँजी (मिनिमम कमन इक्विटी क्यापिटल रेसीयो) ४.५ प्रतिशत पुर्‍याउने पर्ने उल्लेख छ। अहिले बैंकहरुले यस्तो पुँजी अनुपात दुई प्रतिशत मात्र कायम गरे पुग्छ। बफर (बैंकिङ प्रणालीमा संकट देखिएका बेला प्रयोग गरिने) पुँजीको व्यवस्थासमेत गरिएको छ। राष्ट्र बैंकले यस्तो पुँजीको अनुपात २.५ प्रतिशत हुने मस्यौदामा उल्लेख गरेको छ। 

बाणिज्य बैंकहरुको टायर वान (चुक्ता पु“जी, रिटेन अनिर्ङ, सञ्चित तथा जगेडा) पुँजी पनि सन् २०१६ सम्ममा जोखिम भारित सम्पत्तिको तुलनामा छ प्रतिशतबाट बढाएर सात प्रतिशत पुर्‍यानु पर्ने मस्योदामा उल्लेख छ। सबै गरेर जोखिम भारित सम्पत्तिको तुलनामा बैंकको आवश्यक कुल पुँजी १० प्रतिशत हुनु पर्दछ। 

नयाँ मस्यौदमा राष्ट्र बैंकले वासेल–थि्र लागू हुँदा बैंकको चुक्ता पुँजी पाँच अर्ब रुपैयाँ पुग्नु पर्छ। सन् २००८ बाट बासेल–टु पूर्णतः कार्यान्वयनमा आएको हो। यो पूर्ण रुपमा कार्यान्वयनमा आउन छ बर्È लागेको थियो।  

नेपालमा अहिलेसम्म वासेल–टु नै कार्यान्वयमा छ। अर्न्राष्ट्रिय अभ्यासमा वासेल–थि्र आइसकेकाले राष्ट्र बैंकले नेपालमा पनि यसलाई लागू गर्न लागेको हो। वासेल–थि्रले पुँजीलाई प्राथमिकतामा राखेर जोखिमको न्यूनीकरण गर्ने परिकल्पना गरेको छ।

स्वतन्त्र रुपमा देशहरुले लगाउन सक्ने गरि विश्वव्यापी रुपमै बनाइएको नियम नै बासेल हो। स्वीट्जरल्यान्डमा रहेको बासेल कमिटि अन बैंकिङ सुपरभिजनले बासेल बनाउछन्। सन् २०१० देखि नै विश्वका धेरै मूलुकमा वासेल–थि्र लागू हुन थालेको छ।  विश्वव्यापी रुपमा वासेल–थि्र कार्यान्वयमा आएपछि जोखिममा आधारित सम्पति बढेको तथा सेयर प्रतिफल (रिर्टन अन इक्विटी) घटेको देखिएको छ। नेपालमा भने यसको प्रभाव कम हुने मस्यौदामा उल्लेख छ। युरोपमा वासेल–थि्र लागू भएपछि सेयर प्रतिफल चार प्रतिशतले र अमेरिकामा तीन प्रतिशतले घटेको छ। 

नेपालमा धितोपत्र सम्बन्धि सम्पति, डेरिभेटिभ ट्रेडिङमा बैंक प्रवेश नगरेकोले जोखिम सम्पति बढ्ने सम्भावना पनि न्युन भएको र सेयर प्रतिफल त्यति नघट्ने मस्यौदामा उल्लेख छ। जोखिम भारित सम्पतिको तुलनामा पुँजी अनुपातमा हुने एक प्रतिशतको परिवर्तनले औसतमा बैंकहरुको कर्जाको दर १५ अधार अंकले बढ्ने पनि उल्लेख छ। वासेल–थि्र कार्यान्वयमा आएपछि प्रवर्द्धक तथा संस्थापकहरुले पुँजीको मात्र वढाउनु पर्ने हुन्छ।